Trong những năm qua, Đảng bộ Bộ, Lãnh đạo Bộ, các đơn vị trực thuộc Bộ đã coi công tác thông tin, tuyên truyền, truyền thông đa phương tiện, đa nền tảng là một nhiệm vụ quan trọng trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý, điều hành, tổ chức thực hiện nhiệm vụ chính trị của Bộ/ngành; quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt, sát sao; tích cực, chủ động tổ chức thực hiện, nhất là đối với các vấn đề lớn, trọng tâm, trọng điểm, nhạy cảm, những chính sách, pháp luật có tác động sâu rộng... Qua đó, đã góp phần tích cực nâng cao hiệu quả công tác lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý, điều hành của Bộ, góp phần quan trọng thực hiện thắng lợi các chỉ tiêu, kế hoạch, nhiệm vụ của Bộ/ngành, được cơ quan chỉ đạo, quản lý báo chí, cơ quan báo chí, địa phương, doanh nghiệp, hợp tác xã và bà con nhân dân đánh giá cao.

Tuy nhiên, từ thực tiễn trực tiếp thực hiện nhiệm vụ thông tin, tuyên truyền, truyền thông được Bộ giao; thực trạng công tác thông tin, tuyên truyền về nông nghiệp và môi trường; kinh nghiệm hoạt động báo chí, truyền thông của các cơ quan báo chí, truyền thông; chủ trương, định hướng, xu hướng phát triển của báo chí cách mạng Việt Nam; vai trò thông tin ngày càng lớn của các nền tảng mạng xã hội, nền tảng số; nhu cầu, thị hiếu đón nhận thông tin của độc giả và đặc biệt là từ yêu cầu thực hiện chiến lực, mục tiêu, chỉ tiêu, kế hoạch, nhiệm vụ của Bộ/ngành trong kỷ nguyên số..., Đảng bộ Báo Nông nghiệp và Môi trường nhận thấy còn chưa đáp ứng được yêu cầu, cần xác định rõ hơn vai trò của báo chí, truyền thông, cần có một chiến lược thông tin, tuyên truyền, truyền thông về nông nghiệp và môi trường trong giai đoạn 2025 - 2030 để công tác thông tin, tuyên truyền, truyền thông góp phần tích cực, quan trọng vào thực hiện thắng lợi chiến lược, mục tiêu, chỉ tiêu, kế hoạch, nhiệm vụ phát triển nền nông nghiệp sinh thái - nông thôn hiện đại - nông dân văn minh, môi trường bền vững, thực hiện tốt vai trò là ngành tiên phong kiến tạo phát triển xanh, bền vững, thực hiện 3 trụ cột “kinh tế - xã hội - môi trường” trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam.

Những vấn đề đặt ra trong công tác thông tin, tuyên truyền, truyền thông về nông nghiệp và môi trường hiện nay

Báo Nông nghiệp và Môi trường là cơ quan ngôn luận của Bộ, diễn đàn xã hội của nhân dân vì sự phát triển bền vững, trung bình mỗi năm sản xuất từ 42.000 - 43.000 sản phẩm báo chí, truyền thông đa đa phương tiện, đa nền tảng (báo in, báo điện tử, phát thanh, truyền hình, báo tiếng Anh, đặc san, chuyên đề, phim tài liệu, học liệu hướng dẫn lỹ thuật, sách, nền tảng mạng xã hội, nền tảng số...), trong đó 80 - 85% có nội dung về nông nghiệp và môi trường và mỗi năm tổ chức hàng chục hoạt động, sự kiện truyền thông, họp báo, gặp gỡ báo chí về các lĩnh vực quan trọng của ngành. Tuy nhiên, do Báo phải hoạt động tự chủ chi thường xuyên, nguồn tài chính hạn hẹp nên không thể đầu tư đồng bộ, hiện đại cơ sở vật chất, hạ tầng kỹ thuật, công nghệ, máy móc, phương tiện, trang thiết bị chuyên dùng phục vụ hoạt động báo chí, truyền thông để nâng cao năng lực, đẩy mạnh sản xuất các sản phẩm, ấn phẩm báo chí, truyền thông đa nền tảng, đa phương tiện, các sản phẩm/nền tảng số, nền tảng mạng xã hội... Do đó, mới từng bước đáp ứng được yêu cầu thực hiện nhiệm vụ thông tin, tuyên truyền, truyền thông Bộ giao, chưa đáp ứng được nhu cầu, thị hiếu của các đối tượng độc giả. 

Trong khi đó, hoạt động thông tin, tuyên truyền, truyền thông về ngành nông nghiệp và môi trường nói chung và hoạt động của cơ quan báo chí thuộc Bộ còn đặt ra một số vấn đề như sau:

- Còn thiếu tính đồng bộ, chiều sâu và hiệu ứng tích cực, sự lan tỏa hiệu quả còn hạn chế; nội dung truyền thông còn dàn trải, thiếu trọng tâm, trọng điểm, thiếu tính đối thoại, tương tác giữa cơ quan quản lý nhà nước và nhân dân, còn nặng về "thông báo", “thông tin” khô khan hơn là "truyền thông", “giải pháp”, “trao đổi”, “đồng cảm”, “chia sẻ”.

- Công tác tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đã được thực hiện tốt. Tuy nhiên, còn có những hạn chế, nhất là “truyền thông, phổ biến chính sách, pháp luật”, như: Chưa thực sự chủ động, có kế hoạch bài bản truyền thông chính sách, pháp luật; chưa đa dạng các sản phẩm, ấn phẩm truyền thông đa phương tiện, đa nền tảng; số lượng, sản phẩm truyền thông còn hạn chế; chưa phân loại rõ đối tượng mà chính sách, pháp luật điều chỉnh để định hướng truyền thông mang lại hiệu quả cao nhất. 

- Còn thông tin chưa đến được đúng đối tượng, đặc biệt là nông dân và người dân nông thôn. Ngôn ngữ truyền thông, cách thể hiện của một số cơ quan báo chí, truyền thông chưa được phù hợp với người dân nông thôn.

- Một số sản phẩm, ấn phẩm truyền thông chưa bắt kịp xu hướng truyền thông số, truyền thông đa nền tảng, đa phương tiện để độc giả có thể tiếp cận ở mọi lúc, mọi nơi, trên mọi phương tiện điện tử trong kỷ nguyên công nghệ số.

- Việc ứng dụng công nghệ thông tin, mạng xã hội, nền tảng số để sản xuất, đăng phát sản phẩm, ấn phẩm thông tin, tuyên truyền, truyền thông phù hợp với nhu cầu, thị hiếu của độc giả còn nhiều hạn chế.

- Một số cơ quan, đơn vị thuộc Bộ, nhất là đối với đơn vị quản lý các lĩnh vực lớn, quan trọng, nhạy cảm, xây dựng thể chế, chính sách, pháp luật còn thiếu cán bộ làm công tác truyền thông, am hiểu về truyền thông để định hướng, tổ chức thực hiện kế hoạch truyền thông, nhất là truyền thông trên các nền tảng số.

- Thông tin sai lệch, xuyên tạc, tin giả, đặc biệt là về lĩnh vực giá cả thị trường nông sản, thời vụ, quy hoạch đất đai, giá đất, môi trường, biến đổi khí hậu... trên các nền tảng mạng xã hội, nền tảng số có chiều hướng ngày càng gia tăng, gây hoang mang dư luận, ảnh hưởng trực tiếp đến công tác lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý, điều hành của Bộ/ngành/địa phương và sản xuất, tiêu thụ, xuất khẩu, thu nhập của bà con nông dân.

Trong khi đó, khả năng phản ứng nhanh, đấu tranh phản bác thông tin sai lệch, xuyên tạc, tin giả, nhất là những thông tin trên các nền tảng mạng xã hội, nền tảng số chưa đạt được hiệu quả như mong muốn.

- Chưa khai thác thực sự hiệu quả sức mạnh truyền thông trung ương, địa phương và cơ sở; một số địa phương chưa chú trọng đầu tư cho hoạt động truyền thông về nông nghiệp, nông thôn, nông dân, tài nguyên và môi trường.

- Còn thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa trung ương (Bộ) - tỉnh/thành - cơ sở (xã/phường) trong định hướng, xây dựng kế hoạch và triển khai tổ chức công tác truyền thông mang tính định hướng dư luận, có trọng tâm, trọng điểm, chuyên đề, chuyên sâu, giải pháp về nông nghiệp và môi trường để tạo ra hiệu quả cao.

- Còn không ít nội dung tuyên truyền mang tính văn bản, hành chính, chưa trực quan sinh động, chưa hấp dẫn, chưa dễ tiếp cận, dễ hiểu, dễ nhớ, dễ làm theo, chưa thực sự "nói được tiếng nói của người dân".

Cần thực hiện chiến lược thông tin, truyền thông, truyền thông về nông nghiệp và môi trường để góp phần tích cực thực hiện thắng lợi chiến lược, mục tiêu, chỉ tiêu, nhiệm vụ phát triển của ngành và thực hiện tốt vai trò là ngành tiên phong trong kiến tạo phát triển xanh, bền vững trong kỷ nguyên mới.

Từ những vấn đề thực tiễn đặt ra nêu trên, từ chủ trương, định hướng phát triển báo chí, truyền thông trong kỷ nguyên mới, từ yêu cầu thực hiện chiến lược phát triển của ngành nông nghiệp và môi trường trong kỷ nguyên vươn mình của Dân tộc, từ nhu cầu, thị hiếu của độc giả trong và ngoài nước, thông tin, truyền thông, truyền thông về nông nghiệp và môi trường cần được quan tâm đúng mức, cần được xác định vai trò quan trọng, là nhiệm vụ thường xuyên, liên tục để góp phần tích cực hơn nữa đưa chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về nông nghiệp và môi trường vào cuộc sống, đóng góp quan trọng hơn nữa trong thực hiện chỉ tiêu, kế hoạch, nhiệm vụ phát triển ngành, Đảng bộ Báo Nông nghiệp và Môi trường xin được đề xuất một số nội dung sau:

Một là, tại mục V, Dự thảo Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII tại Đại hội Đại biểu lần thứ XIV của Đảng xác định: “Xây dựng nền báo chí, xuất bản, truyền thông chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại. Tăng cường quản lý và phát triển các loại hình truyền thông, thông tin trên nền tảng số. Chủ động, tích cực hợp tác, quảng bá các giá trị của Việt Nam ra thế giới...”

Do vậy, đề nghị bổ sung vào Dự thảo Báo cáo chính trị của Đảng ủy Bộ trình Đại hội đại biểu Đảng bộ Bộ Nông nghiệp và Môi trường lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030 nội dung sau: “Xây dựng cơ quan báo chí, xuất bản, truyền thông nông nghiệp và môi trường chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại. Tăng cường quản lý và phát triển các loại hình truyền thông, thông tin về nông nghiệp và môi trường trên nền tảng số. Chủ động, tích cực hợp tác, giới thiệu, quảng bá tiềm năng, lợi thế và các giá trị văn hóa, nông nghiệp, nông thôn, tài nguyên và môi trường ra thế giới...” để cụ thể hóa chủ trương của Đảng, tổ chức thực hiện thắng lợi chủ trương của Đảng trong nhiệm kỳ 2025 - 2030, trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. 

Hai là, xây dựng, ban hành, tổ chức thực hiện Chiến lược thông tin, tuyên truyền, truyền thông về nông nghiệp và môi trường trong kỷ nguyên mới nhằm đẩy mạnh hoạt động thông tin, tuyên truyền, truyền thông trên các sản phẩm, ấn phẩm báo chí, truyền thông đa phương tiện, đa nền tảng, nền tảng số, nền tảng mạng xã hội tại trung ương và địa phương, góp phần tích cực đưa chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về nông nghiệp và môi trường vào cuộc sống; nâng cao hiệu quả công tác lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý, điều hành của Bộ/ngành/địa phương về nông nghiệp và môi trường; thực hiện thắng lợi chiến lược, mục tiêu, nhiệm vụ, kế hoạch phát triển một nền nông nghiệp sinh thái - nông thôn hiện đại - nông dân văn minh, môi trường bền vững, thực hiện tốt 3 trụ cột “kinh tế - xã hội - môi trường”, phát triển bền vững.

Chiến lược thông tin, tuyên truyền, truyền thông về nông nghiệp và môi trường cần tập trung vào một số nội dung sau:

-  Xác định vai trò chiến lược, quan trọng của công tác truyền thông trong phát triển nông nghiệp và môi trường. Coi công tác truyền thông, báo chí không chỉ đơn thuần là phản ánh thông tin, mà còn là công cụ sắc bén để:

+ Truyền tải đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước đến với người dân, doanh nghiệp, hợp tác xã, đặc biệt ở khu vực nông thôn, miền núi, vùng sâu, vùng xa, nhất là truyền tải, tuyên truyền tổ chức triển khai thực hiện Nghị quyết Đảng bộ Bộ Nông nghiệp và Môi trường lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030, Nghị quyết Đại hội Đại biểu lần thứ XIV của Đảng, “bộ tứ Nghị quyết”: Nghị quyết số 57-NQ/TW, Nghị quyết số 59-NQ/TW, và Nghị quyết số 66-NQ/TW và Nghị quyết số 68-NQ/TW, đặc biệt là Nghị quyết 57 về đột phát phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số trong ngành nông nghiệp và môi trường và Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn, tài nguyên và môi trường.

+ Tích cực đấu tranh, phản bác có hiệu quả các thông tin sai trái, thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, giữ gìn niềm tin của nhân dân với Đảng, Nhà nước. Phản ứng nhanh, có giải pháp căn cơ, đấu tranh hiệu quả phản bác thông tin sai lệch, xuyên tạc, tin giả để ổn định, phát triển.

+ Tạo sự đồng thuận xã hội, khơi dậy khát vọng vươn lên, khát vọng phát triển, khuyến khích chuyển đổi nhận thức, thay đổi hành vi trong sản xuất nông nghiệp xanh, nông thôn sạch, bền vững, ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số thông minh, nâng cao sản lượng, giá trị sản phẩm, bảo vệ môi trường.

+ Quảng bá tiềm năng, lợi thế, cơ hội đầu tư, hình ảnh ngành nông nghiệp Việt Nam hiện đại, thân thiện với môi trường, góp phần thu hút đầu tư, kết nối thị trường, tiêu thụ nông sản.

+ Để báo chí, truyền thông thực sự là cầu nối giữa cơ quan quản lý nhà nước và nhân dân để phục vụ nhân dân tốt hơn.

- Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, hạ tầng kỹ thuật, công nghệ, máy móc, phương tiện, trang thiết bị cho cơ quan báo chí thuộc Bộ đảm bảo đủ năng lực thực hiện nhiệm vụ và phát triển hệ thống - hệ sinh thái truyền thông về nông nghiệp và môi trường đa nền tảng:

+ Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, hạ tầng kỹ thuật, công nghệ, máy móc, phương tiện, trang thiết bị; tăng cường đặt hàng, giao nhiệm vụ tuyên truyền, truyền thông; đẩy mạnh chuyển đổi số báo chí; tạo điều kiện về cơ chế, thể chế, chính sách... để Báo Nông nghiệp và Môi trường - cơ quan ngôn luận của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, diễn đàn của nhân dân vì sự phát triển bền vững trở thành cơ quan báo chí chủ lực, thực hiện tốt nhiệm vụ định hướng, tiên phong, dẫn dắt hoạt động thông tin, tuyên truyền, truyền thông đa phương tiện, đa nền tảng về nông nghiệp và môi trường.

+ Tập trung xây dựng các nền tảng số chuyên biệt (App, Website, Podcast, Video ngắn...) có nội dung chính thống, phù hợp với nhu cầu, thị hiếu; ứng dụng trí tuệ nhân tạo AI và dữ liệu Big data để phân tích xu hướng, hành vi công chúng, từ đó có những sản phẩm, ấn phẩm đáp ứng được nhu cầu của công chúng.

+ Phát triển đội ngũ làm công tác truyền thông có bản lĩnh chính trị, chuyên môn, kỹ thuật cao. Tổ chức tập huấn, đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ thường xuyên cho cán bộ truyền thông tại các cơ quan, đơn vị trực thuộc Bộ, địa phương; xây dựng mạng lưới cộng tác viên trong và ngoài ngành.

+ Tăng cường số lượng hoạt động, đa dạng hoạt động, nâng tầm hoạt động và hiệu quả hoạt động sự kiện truyền thông; họp báo, gặp gỡ, chia sẻ thông tin với báo chí; tạo điều kiện thuận lợi cho các cơ quan báo chí, nhà báo, phóng viên hoạt động thông tin, tuyên truyền, truyền thông về ngành nông nghiệp và môi trường, đặc biệt là các vấn đề, nội dung, lĩnh vực lớn, trọng tâm, trọng điểm, nhạy cảm, được dư luận đặc biệt quan tâm của ngành...

+ Đẩy mạnh hợp tác truyền thông liên ngành - liên vùng - liên lĩnh vực nhằm kết nối các cơ quan báo chí, truyền thông trung ương, địa phương, thông tin cơ sở và các nền tảng xã hội, nền tảng số để tạo sức lan tỏa mạnh mẽ, sâu, rộng, hiệu quả các thông điệp, nội dung về phát triển nông nghiệp và môi trường.

+ Đẩy mạnh hoạt động truyền thông đối ngoài, truyền thông về nông nghiệp và môi trường ra thế giới.

- Đổi mới tư duy, nâng cao nhận thức về vai trò của truyền thông. Coi truyền thông là một bộ phận cấu thành trong thực hiện nhiệm vụ chính trị của ngành, của các đơn vị trong ngành; lồng ghép các chỉ tiêu về truyền thông vào chương trình, đề án, dự án, kế hoạch phát triển của từng đơn vị, ngành, lĩnh vực. 

- Mỗi cán bộ, đảng viên, công chức, người lao động trong ngành cần nhận thức đúng nông nghiệp, nông dân, nông thôn, tài nguyên và môi trường là những lĩnh vực hết sức dân sinh, nhạy cảm, thiết yếu, tác động sâu rộng đến mọi tầng lớp nhân dân. Với người dân nông thôn, đó là miếng cơm manh áo, môi trường sống trực tiếp, tương lai sinh kế. Với người dân thành thị, là thực phẩm sạch, môi trường không khí, nước - ảnh hưởng trực tiếp tới sức khỏe, chất lượng sống...

Vì vậy, công tác truyền thông chính sách của các đơn vị, đặc biệt là các đơn vị quản lý nhà nước đến với người dân không chỉ là nhiệm vụ quản lý nhà nước, mà còn là yếu tố đặc biệt quan trọng để các chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước được hiểu đúng, được tin tưởng và được nhân dân đồng thuận thực hiện. Muốn vậy, phải đổi mới phương thức truyền thông, phải để người dân được nghe - được đọc - được xem - được hiểu - được tin - và được hành động, làm theo ở mọi lúc, mọi nơi, trên nhiều nền tảng, phương tiện, hình thức.

- Nội dung truyền thông cần xuất phát từ nhu cầu thực tế của người dân và từng tầng lớp nhân dân để họ hiểu, tin và thực hiện chính sách một cách chủ động.

Giai đoạn 2025-2030 là thời kỳ đất nước bước vào kỷ nguyên vươn mình, hội nhập sâu rộng, phát triển mạnh mẽ. Trong hành trình đó, ngành nông nghiệp và môi trường có vai trò tiên phong trong kiến tạo phát triển xanh, bền vững, phát triển nông nghiệp sinh thái - nông thôn hiện đại - nông dân văn minh và một môi trường bền vững. Truyền thông phải đi trước - đi cùng - và đi sâu. Và, cần một chiến lược truyền thông về nông nghiệp và môi trường thông minh - đa nền tảng - đa phương tiện - đến với mọi người - ở mọi nơi - bằng mọi phương tiện có tính định hướng, lan tỏa và mang lại hiệu quả cao./.

Tham luận của Đảng bộ Báo Nông nghiệp và Môi trường