Nghị quyết số 19-NQ/TW ngày 16 tháng 6 năm 2022 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về nông nghiệp, nông dân, nông thôn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đã khẳng định vị thế trụ đỡ của nền kinh tế, đảm bảo vững chắc an ninh lương thực quốc gia của nông nghiệp Việt Nam. Sản xuất kinh doanh nông nghiệp phát triển mạnh theo hướng chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, ứng dụng khoa học - công nghệ, nâng cao chất lượng và giá trị gia tăng, phát huy lợi thế vùng, miền, địa phương, thích ứng với biến đổi khí hậu. Trình độ, học vấn của nông dân nước ta từng bước được nâng cao, tư duy sản xuất kinh doanh nông nghiệp không ngừng đổi mới, dần thích ứng với kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng và cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang tác động sâu sắc đến mọi lĩnh vực đời sống kinh tế - xã hội, đặc biệt là sự phát triển vượt bậc của khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, việc xây dựng một đội ngũ nông dân chuyên nghiệp trở thành yêu cầu cấp thiết. Chuyển đổi xanh, kinh tế tuần hoàn, thích ứng với biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường trở thành xu thế phát triển tất yếu, là điều kiện tiên quyết để đảm bảo phát triển bền vững cho mọi quốc gia, trong đó có Việt Nam. Người nông dân không chỉ là chủ thể của quá trình sản xuất mà còn phải là nhân tố quyết định sự thành công của nền nông nghiệp hiện đại, bền vững. Do đó, việc đào tạo, bồi dưỡng để người nông dân trở thành những nông dân chuyên nghiệp là nhiệm vụ mang tính chiến lược, cấp bách.

Khái niệm "Nông dân chuyên nghiệp" không chỉ dừng lại ở sự cần cù, kinh nghiệm truyền thống mà còn bao hàm những phẩm chất và năng lực mới, đáp ứng yêu cầu của nền nông nghiệp hiện đại. Người nông dân chuyên nghiệp là người biết: Sản xuất theo yêu cầu thị trường; biết tính toán chi phí và hiệu quả kinh tế; Biết cập nhật tri thức, ứng dụng khoa học công nghệ và công nghệ số; Biết suy nghĩ cho cộng đồng và sản xuất bền vững, giảm phát thải, ứng phó biến đổi khí hậu; Hiểu rõ sức mạnh của tinh thần hợp tác, tự nguyện tham gia vào các tổ chức kinh tế tập thể: Mở rộng không gian giao tiếp, chủ động tạo lập các mối quan hệ xã hội; Biết nâng cao sức khỏe tinh thần và thể chất để luôn có thể chất tráng kiện, sức khỏe dồi dào, và cuộc sống lạc quan, hạnh phúc.

Trong nhiệm kỳ 2020-2025, công tác đào tạo, bồi dưỡng của Trường Chính sách công và Phát triển nông thôn đã tiếp tục khẳng định vai trò trung tâm trong phát triển nguồn nhân lực ngành, từng bước thích ứng với yêu cầu đổi mới, chuyển đổi số, góp phần thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ chính trị được giao. Đảng ủy Trường đã chú trọng nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên, tạo điều kiện tiếp cận tri thức mới và nâng cao năng lực hội nhập quốc tế. Công tác đào tạo, bồi dưỡng viên chức và người lao động cũng là một điểm sáng nổi bật, thể hiện sự quan tâm của lãnh đạo Đảng ủy Trường đối với việc phát triển đội ngũ.

Thực hiện Chiến lược phát triển đến năm 2030, tầm nhìn đến 2050, định hướng phát triển trở thành một tổ chức nghiên cứu - đào tạo - tư vấn hiện đại, gắn với mục tiêu phát triển kinh tế xanh, kinh tế số và thích ứng hiệu quả với biến đổi khí hậu. Trong nhiệm kỳ, Trường đã tổ chức 1.184 lớp đào tạo, bồi dưỡng, thu hút 61.117 lượt học viên. Trong đó, đã tích cực triển khai các chương trình chia sẻ kiến thức, kỹ năng trực tiếp cho nông dân. Đặc biệt, bước đầu đã phối hợp với nhiều doanh nghiệp tổ chức các chương trình “Đồng hành cùng nhà nông chuyên nghiệp”, với các mục tiêu: (1) Nâng cao kiến thức, kỹ năng cho nông dân và cán bộ hợp tác xã; (2) Góp phần phát triển nông nghiệp bền vững, nâng cao thu nhập; (3) Tạo diễn đàn sinh động để giao lưu, học hỏi giữa nhà nông và chuyên gia.

Tuy nhiên, trước yêu cầu ngày càng cao của nền nông nghiệp hiện đại, công tác đào tạo người nông dân chuyên nghiệp tại Trường vẫn cần được đổi mới mạnh mẽ hơn nữa về phương thức, nội dung và cách tiếp cận. Để đáp ứng được các tiêu chí của một "nông dân chuyên nghiệp" như đã phân tích, Trường cần có những định hướng rõ ràng và giải pháp đột phá trong giai đoạn tới.

Trường Chính sách công và Phát triển nông thôn xác định định hướng đào tạo người nông dân chuyên nghiệp trong giai đoạn 2025-2030 dựa trên các quan điểm chỉ đạo của Đảng và Nhà nước, chiến lược ngành, phù hợp với sứ mệnh, mục tiêu phát triển của Trường, và đáp ứng yêu cầu thực tiễn của ngành nông nghiệp và môi trường. Tập trung vào các nội dung sau:

1. Đổi mới chương trình đào tạo theo hướng hiện đại, thực tiễn và chuyển đổi số:

- Nội dung đào tạo chuyên sâu về ứng dụng khoa học kỹ thuật và công nghệ số: Phát triển các mô-đun đào tạo chuyên sâu về nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp thông minh, nông nghiệp chính xác, ứng dụng IoT, AI, dữ liệu lớn trong quản lý sản xuất, chuỗi cung ứng nông sản. Đào tạo về truy xuất nguồn gốc, sàn giao dịch điện tử cho nông sản.

- Tăng cường kiến thức về kinh tế thị trường và quản lý sản xuất: Các chương trình phải trang bị cho nông dân kiến thức về phân tích thị trường, dự báo xu hướng tiêu dùng, xây dựng thương hiệu, kỹ năng đàm phán, kết nối với doanh nghiệp, tham gia chuỗi giá trị toàn cầu. Giúp nông dân hiểu rõ hơn về tính toán chi phí, tối ưu hóa lợi nhuận.

- Chú trọng đào tạo về sản xuất bền vững, giảm phát thải, và thích ứng với biến đổi khí hậu: Lồng ghép sâu rộng nội dung về nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp tuần hoàn, sản xuất xanh, quản lý tài nguyên bền vững, kỹ thuật canh tác giảm phát thải (như mô hình sản xuất lúa chất lượng cao, phát thải thấp ở Đồng bằng sông Cửu Long Đề án 1 triệu ha lúa). Đào tạo kỹ năng đánh giá rủi ro và xây dựng kế hoạch ứng phó với các tác động của biến đổi khí hậu.

- Phát triển kỹ năng mềm và tư duy hợp tác: Đào tạo về kỹ năng giao tiếp, làm việc nhóm, xây dựng mối quan hệ, tư duy phản biện, kỹ năng giải quyết vấn đề. Khuyến khích tham gia vào các mô hình kinh tế tập thể, hợp tác xã kiểu mới.

2. Đa dạng hóa hình thức và phương pháp đào tạo:

- Ứng dụng công nghệ thông tin mạnh mẽ: Chuyên nghiệp hóa công tác tổ chức đào tạo theo hướng hiện đại, linh hoạt, ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin trong quy trình vận hành, quản lý, đánh giá và cải tiến chất lượng chương trình. Phát triển các nền tảng học tập trực tuyến, các khóa học mở, tài liệu số để nông dân có thể tiếp cận kiến thức mọi lúc, mọi nơi.

- Đẩy mạnh đào tạo thực hành và trải nghiệm: Tăng cường các hoạt động thực hành, thảo luận tình huống, mô phỏng quá trình ra quyết định chính sách, tổ chức tham quan thực tế tại các mô hình sản xuất hiệu quả, hợp tác xã, doanh nghiệp thành công, nhằm gắn chặt nội dung giảng dạy với thực tiễn, nâng cao năng lực ứng dụng cho người học. Khuyến khích triển khai các dự án học tập để phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề và tư duy phản biện.

- Phối hợp linh hoạt với các địa phương và tổ chức nông dân: Thay vì chỉ tổ chức lớp học riêng rẽ, có thể phối hợp lồng ghép nội dung đào tạo vào các buổi sinh hoạt của các hội đoàn thể, các đợt kiểm tra sản xuất vụ mùa, hay hội nghị hợp tác xã để tiết kiệm thời gian, chi phí và tăng hiệu quả tiếp cận.

- Đào tạo theo đặt hàng, theo nhu cầu thực tiễn: Tăng tỷ trọng lớp theo đặt hàng từ địa phương, doanh nghiệp. Các chương trình đào tạo cần được thiết kế linh hoạt, cập nhật liên tục để đáp ứng nhu cầu cụ thể của từng nhóm nông dân và từng vùng miền.

3. Xây dựng đội ngũ giảng viên và chuyên gia:

- Nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên của Trường cả về trình độ chuyên môn, kỹ năng sư phạm và kinh nghiệm thực tiễn. Khuyến khích giảng viên tham gia các dự án nghiên cứu khoa học gắn với thực tiễn sản xuất, chuyển giao công nghệ cho nông dân.

- Mời gọi các chuyên gia, nhà khoa học, doanh nhân thành đạt trong lĩnh vực nông nghiệp tham gia giảng dạy và chia sẻ kinh nghiệm.

4. Tăng cường nghiên cứu khoa học và chuyển giao tri thức:

- Định hướng nghiên cứu khoa học theo đặt hàng thực tiễn, gắn với các mục tiêu chuyển đổi xanh, chuyển đổi số, và thích ứng khí hậu trong nông nghiệp.

- Phát triển các đề tài nghiên cứu về mô hình nông dân chuyên nghiệp, các giải pháp đào tạo hiệu quả cho nông dân, và tác động của các chính sách đến sự phát triển của nông dân.

- Tư vấn chính sách và chuyển giao tri thức sẽ là mảng mở rộng trọng yếu, đặc biệt trong các cơ sở đào tạo có chức năng, năng lực nghiên cứu trong hệ thống các đơn vị đào tạo.

5. Đẩy mạnh hợp tác quốc tế và liên kết vùng:

- Mở rộng hợp tác với các tổ chức quốc tế, các trường đại học, viện nghiên cứu nước ngoài để tiếp cận các chương trình đào tạo tiên tiến, kinh nghiệm đào tạo nông dân chuyên nghiệp trên thế giới.

- Tăng cường liên kết với các viện nghiên cứu, trường đại học trong nước, các trung tâm khuyến nông, hợp tác xã, doanh nghiệp để xây dựng các chương trình đào tạo phù hợp và hiệu quả.

Việc xây dựng đội ngũ nông dân chuyên nghiệp là yếu tố then chốt để thực hiện thành công các mục tiêu chiến lược về phát triển nông nghiệp và nông thôn bền vững của đất nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Trường Chính sách công và Phát triển nông thôn tự hào là một đơn vị tiên phong trong công tác đào tạo, bồi dưỡng, và cam kết sẽ tiếp tục đổi mới mạnh mẽ, nỗ lực hết mình để đào tạo ra những thế hệ nông dân không chỉ "biết cày cấy" mà còn "biết liên kết, biết sáng tạo", có tư duy hiện đại, năng lực toàn diện, đóng góp thiết thực vào sự phát triển phồn vinh của nông nghiệp, nông dân, nông thôn Việt Nam.

Tham luận của Đảng bộ Trường Chính sách công và Phát triển nông thôn