Hệ thống Chứng chỉ rừng Quốc gia - Tự hào thương hiệu Việt

20/08/2025

TN&MTThực hiện quản lý rừng bền vững và chứng chỉ rừng là mục tiêu quan trọng của ngành Lâm nghiệp trong giai đoạn 2021-2030 và tầm nhìn đến năm 2050, đóng góp trực tiếp vào mục tiêu của Việt Nam về phát triển bền vững, các nỗ lực giảm nhẹ và thích ứng với biến đổi khí hậu, đặc biệt là mục tiêu đạt phát thải thuần bằng 0 vào năm 2050.

Lịch sử phát triển
Hệ thống chứng chỉ rừng Quốc gia (VFCS) được thành lập theo Quyết định số 1288/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. VFCS được Tổ chức chứng nhận chứng chỉ rừng quốc tế (PEFC) công nhận vào tháng 10 năm 2020 nhằm thúc đẩy quản lý rừng bền vững ở Việt Nam. Thực hiện quản lý rừng bền vững và chứng chỉ rừng là mục tiêu quan trọng của ngành Lâm nghiệp trong giai đoạn 2021-2030 và tầm nhìn đến năm 2050, đóng góp trực tiếp vào mục tiêu của Việt Nam về phát triển bền vững, các nỗ lực giảm nhẹ và thích ứng với biến đổi khí hậu, đặc biệt là mục tiêu đạt phát thải thuần bằng 0 vào năm 2050.
Trên thế giới, hiện có hai tổ chức chứng chỉ rừng quốc tế có uy tín gồm Tổ chức chứng nhận chứng chỉ rừng quốc tế (PEFC) và Hội đồng quản lý rừng (FSC). Cả hai tổ chức này đều là tổ chức phi chính phủ quốc tế. Điều khác biệt cơ bản của hai hệ thống này là PEFC vận hành dựa trên hệ thống chứng chỉ rừng của quốc gia, nghĩa là công nhận hệ thống chứng chỉ rừng quốc gia và thương hiệu chứng chỉ rừng của quốc gia được công nhận trên thị trường quốc tế. Ngược lại, FSC không dựa trên hệ thống chứng chỉ rừng quốc gia. PEFC hiện có 57 hệ thống quốc gia thành viên và là tổ chức chứng chỉ rừng lớn nhất với gần 300 triệu ha rừng được chứng nhận quản lý rừng bền vững trên toàn cầu, chiếm 71% tổng diện tích rừng toàn cầu được chứng nhận.
VFCS hoạt động theo mô hình của PEFC, gồm 3 chủ thể chính là: (i) Cơ quan quản lý quốc gia (NGB) là Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam; (ii) Văn phòng Công nhận chất lượng (BOA) thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ; và (iii) Các tổ chức chứng nhận (CBs).

Sơ đồ Hệ thống Chứng chỉ Quản lý rừng bền vững tại Việt Nam

VFCS hiện đang áp dụng các tiêu chuẩn chứng nhận về quản lý rừng bền vững, chuỗi hành trình sản phẩm (COC), chứng nhận tuân thủ sản xuất không gây mất rừng (EUDR), chứng nhận tuân thủ Chỉ thị Năng lượng tái tạo của Liên minh Châu Âu (RED).
Chịu trách nhiệm vận hành VFCS là Văn phòng Chứng chỉ Quản lý rừng bền vững (VFCO) do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (cũ) thành lập. Sứ mệnh của VFCO là thúc đẩy quản lý rừng bền vững và chứng chỉ rừng ở Việt Nam, đảm bảo các lợi ích kinh tế, môi trường và xã hội cho phát triển bền vững. Chứng nhận quản lý rừng bền vững và chuỗi hành trình sản phẩm đảm bảo tính hợp pháp, bền vững và toàn vẹn môi trường.
Thành tựu nổi bật trong 5 năm qua
So với các hệ thống chứng chỉ rừng của các quốc gia trên thế giới, VFCS còn khá non trẻ, tuy nhiên kết quả đạt được trong hơn 5 năm qua là rất đáng kể, góp phần quan trọng trong xây dựng uy tín và thương hiệu Việt trên thị trường quốc tế. Các kết quả chính gồm:
1. Xây dựng và hoàn thiện các tiêu chuẩn, hướng dẫn thực hiện quản lý rừng bền vững và chứng chỉ rừng.
Đã từng bước hoàn thiện các tiêu chuẩn riêng cho Hệ thống chứng chỉ rừng quốc gia với 18 tiêu chuẩn và hướng dẫn được xây dựng và ban hành. Trong đó, có 7 tiêu chuẩn và hướng dẫn về quản trị Hệ thống chứng chỉ rừng quốc gia; 4 tiêu chuẩn áp dụng cho các tổ chức chứng nhận; và 7 tiêu chuẩn và hướng dẫn áp dụng cho các cơ sở chế biến gỗ, các chủ rừng. Hiện, đang xây dựng hai tiêu chuẩn quốc gia (TCVN) về quản lý rừng bền vững và tín chỉ các-bon rừng.
2. Về cấp chứng chỉ rừng quản lý rừng bền vững (FM) và chuỗi hành trình sản phẩm (Coc) theo Hệ thống chứng chỉ rừng quốc gia (VFVS/PEFC).
Tính đến tháng 8 năm 2025, có khoảng 232 nghìn ha được cấp chứng chỉ theo Hệ thống chứng chỉ rừng quốc gia (VFCS/PEFC), chiếm khoảng 30% dện tích rừng được cấp chứng chỉ rừng trên cả nước. Rừng được chứng nhận theo VFCS/PEFC đã góp phần nâng tổng diện tích rừng được chứng nhận quản lý rừng ở Việt Nam lên 663.221 ha, vượt xa mục tiêu diện tích rừng được chứng nhận vào năm 2025 là 500.000 ha.

Hệ thống Chứng chỉ rừng Quốc gia - Tự hào thương hiệu Việt

Bảng mô tả ngắn gọn lợi ích khi được cấp Chứng chỉ Quản lý rừng bền vững

Về cấp chứng chỉ chuỗi hành trình sản phẩm (bao gồm hệ thống trách nhiệm giải trình nguồn gốc gỗ kiểm soát) đã cấp được 159 chứng chỉ chuỗi hành trình sản phẩm (CoC) cấp cho các doanh nghiệp chế biến, sản xuất các sản phẩm chính như: gỗ cao su, mủ cao su, viên nén năng lượng, giấy và bột giấy, bao bì, gỗ xẻ, gỗ dán, đồ nội thất, gỗ xây dựng, dăm gỗ,... Năm 2024, có trên 50 nghìn tấn mủ cao su chứng nhận VFCS/PEFC được tiêu thụ trên thị trường, trong đó có xuất khẩu sang thị trường Châu Âu và gần đây nhất là thị trường Mỹ. Nguyên liệu gỗ có chứng chỉ rừng VFCS/PEFC cũng được các doanh nghiệp lựa chọn để sản xuất hàng triệu tấn viên nén xuất khẩu sang thị trường quốc tế như Nhật Bản, Hàn Quốc, nâng cao vị trí của sản phẩm gỗ Việt Nam trên thị trường quốc tế, đáp ứng yêu cầu về phát triển bền vững.
3. Về xây dựng năng lực cho chủ rừng, doanh nghiệp và tổ chức chứng nhận.
Văn phòng Chứng chỉ quản lý rừng bền vững triển khai nhiều hoạt động nâng cao năng lực cho các bên liên quan thông qua hoạt động xây dựng các tài liệu tập huấn và tổ chức các khóa tập huấn cho chủ rừng, doanh nghiệp chế biến gỗ và các bên liên quan nhằm đáp ứng các yêu cầu về chứng chỉ rừng và chuỗi hành trình sản phẩm, EUDR, chứng nhận năng lượng. Trong thời gian qua, đã tập huấn cho khoảng 700 lượt người về tiêu chuẩn quản lý rừng bền vững và chuỗi hành trình sản phẩm, chuyên gia đánh giá cấp chứng chỉ rừng (FM) và chuỗi hành trình sản phẩm (CoC) và hơn 150 lượt người về EUDR, tập trung vào sản phẩm gỗ và cao su.
4. Quảng bá Hệ thống chứng chỉ rừng quốc gia, kết nối thị trường.
Hoạt động quảng bá Hệ thống chứng chỉ rừng quốc gia được được thực hiện thông qua các hội thảo, triển lãm, các kênh truyền thông, các kết quả nổi bật, gồm:
- Phối hợp với PEFC tổ chức thành công Diễn đàn Lâm nghiệp PEFC 2025 tại Thành phố Hồ Chí Minh với sự tham gia của hơn 180 đại biểu đến từ 50 quốc gia;
- Phối hợp với Tổ chức Gỗ trách nhiệm (responsible wood, Úc), PEFC tổ chức 2 sự kiện bên lề tại Hội nghị Lâm nghiệp Châu Á - Thái Bình Dương do FAO tổ chức tại Úc (từ ngày 2-6/10/2023);
- Phối hợp với PEFC tổ chức 2 hội thảo khu vực chia sẻ kinh nghiệm QLRBV với các nước khu vực Đông Nam Á (tháng 10/2022);
- Duy trì, cập nhật website với thông tin được liên tục cập nhật cơ sở dữ liệu chứng chỉ rừng, các hướng dẫn, các thủ tục liên quan đến cấp chứng chỉ rừng;
- Xây dựng và in ấn các tài liệu quảng bá về Hệ thống chứng chỉ rừng quốc gia bằng tiếng Anh và tiếng Việt; các quà tặng quảng bá.
- Xuất bản 16 bản tin trên các báo điện tử, 4 phóng sự trên VTV2 và VTC16, 2 clip trên bản tin thời sự tỉnh; 04 clip quảng bá chung về VFCS/PEFC; các tin về hoạt động của VFCO được đăng thường xuyên trên website, facebook, zalo và Linkin.
- Phối hợp với Hiệp hội gỗ và Lâm sản Việt Nam, PEFC tham gia hơn 10 triển lãm liên quan đến ngành gỗ, nội thất tổ chức tại Việt Nam.
- Phối hợp với các hệ thống chứng chỉ rừng của các quốc gia để thúc đẩy thương mại lâm sản, sử dụng nguồn nguyên liệu có chứng nhận.
5. Phát triển Tổ chức chứng nhận và hợp tác quốc tế.
Đến nay đã có 7 Tổ chức chứng nhận (trong đó có 2 Tổ chức chứng nhận trong nước) cung ứng dịch vụ chứng nhận quản lý rừng bền vững VFCS/PEFC FM và chuỗi hành trình sản phẩm PEFC CoC, PEFC EUDR DDS với trên 30 đánh giá viên. Ngoài ra, Văn phòng chứng chỉ rừng hỗ trợ các Tổ chức chứng nhận trong nước có nhu cầu tham gia các hoạt động đánh giá chứng kiến tại các Hệ thống chứng chỉ quốc gia khác (như Úc và Nhật Bản).
Phối hợp chặt chẽ với PEFC quốc tế và với hệ thống chứng chỉ rừng các nước trong khu vực để kết nối và hỗ trợ thông tin thị trường cho các doanh nghiệp như Nhật Bản, Hàn Quốc, Thái Lan, Úc... Chủ động tham gia các tổ công tác của PEFC để nắm được thông tin nhằm cập nhật và không ngừng cải thiện hiệu quả hoạt động của hệ thống chứng chỉ rừng,...
Tác động đến thị trường lâm sản Việt Nam và Quản lý rừng bền vững
Trong những năm qua, kim ngạch xuất khẩu gỗ và lâm sản Việt Nam liên tục tăng nhanh và đạt mốc 17.3 tỷ USD vào năm 2024, góp phần quan trọng vào thành tựu xuất khẩu của ngành nông nghiệp và của cả nước, góp phần tạo công ăn việc làm, tăng thu nhập cho hơn 500 nghìn lao động trực tiếp trong các doanh nghiệp chế biến gỗ; hàng triệu hộ gia đình tham gia vào hoạt động trồng rừng. Để thực hiện hóa mục tiêu giá trị xuất khẩu gỗ và lâm sản đạt 20 tỷ USD vào năm 2025 là nhiệm vụ khó khăn của hoạt động xuất khẩu gỗ và lâm sản Việt Nam bởi ngành công nghiệp chế biến gỗ đang đứng trước những thách thức, rào cản lớn, do nhiều thị trường nhập khẩu sản phẩm gỗ và lâm sản quan trọng của Việt Nam đòi hỏi về nguyên liệu gỗ hợp pháp và tiêu chuẩn quốc tế về quản lý rừng bền vững (QLRBV) như: Đạo luật Nông nghiệp của Hoa Kỳ (Lacey); Quy chế gỗ 995 của EU yêu cầu các nhà nhập khẩu gỗ và đồ gỗ của EU về quản trị rừng, thương mại lâm sản hợp pháp; Luật 166/2012 của Úc cấm khai thác buôn bán gỗ bất hợp pháp; đặc biệt gần đây (12/2022) là Quy định của Liên minh Châu Âu về sản xuất hàng hóa không gây mất rừng (6 nhóm hàng hóa gồm: đậu tương, dầu cọ, gỗ, ca cao, cà phê và cao su).
Hệ thống chứng chứng rừng quốc gia Việt Nam được vận hành theo mô hình chứng nhận quốc tế dựa trên Tổ chức chứng chỉ rừng quốc tế PEFC. Với 57 hệ thống chứng chỉ quốc gia thành viên, đặc biệt các nước có quan hệ thương mại lâm sản với Việt Nam lớn như Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Châu Âu, Canada, Úc... đã tạo ra cơ hội tốt để công nhận lẫn nhau và tiếp cân thị trường. Hệ thống chứng chỉ rừng quốc gia Việt Nam từng bước khẳng định chủ quyền quốc gia, nâng cao hình ảnh gỗ và sản phẩm gỗ của Việt Nam, đặc biệt là việc đáp ứng các yêu cầu của quốc tế và thị trường về tính minh bạch và hợp pháp của sản phẩm gỗ.
Sự ra đời của Hệ thống chứng chỉ rừng quốc gia đã tạo ra sự lựa chọn tích cực cho chủ rừng và doanh nghiệp trong việc lựa chọn thương hiệu chứng chỉ rừng phù hợp nhu cầu thị trường. Đồng thời góp phần nâng cao tính cạnh tranh và tăng cường khả năng tiếp cận thị trường của các sản phẩm gỗ và lâm sản Việt Nam và chi phí cho dịch vụ chứng nhận đã giảm trên 50% so với trước đây.