Nhà màng – bước tiến mới trong sản xuất nông nghiệp

Xã Kiên Thọ, tỉnh Thanh Hóa là một vùng bán sơn địa, địa hình phức tạp, khí hậu khắc nghiệt. Mùa hè thường nắng nóng kéo dài, mùa mưa bão lại thất thường, gây nhiều khó khăn cho sản xuất nông nghiệp. Trong nhiều năm, bà con nơi đây chủ yếu canh tác lúa, ngô, sắn và một số loại cây ăn quả truyền thống. Tuy nhiên, hiệu quả kinh tế mang lại thấp, năng suất bấp bênh, nhiều hộ gia đình phải tìm việc làm xa quê.

Toàn cảnh khu nhà màng trồng dưa vàng hiện đại tại xã Kiên Thọ, Thanh Hóa

Bước ngoặt xuất hiện khi chính quyền địa phương chủ trương đẩy mạnh ứng dụng khoa học – công nghệ vào sản xuất, trong đó nổi bật là mô hình nhà màng trồng dưa vàng. Đây được coi là một giải pháp hiện đại, khắc phục hạn chế về thời tiết, nâng cao giá trị nông sản và mở ra hướng đi mới cho nền nông nghiệp của xã.

Nhà màng – hay còn gọi là nhà kính nông nghiệp – được thiết kế bằng khung thép mạ kẽm kiên cố, phía trên phủ lớp màng nilon chuyên dụng có khả năng chống tia cực tím, hạn chế mưa lớn, gió mạnh và tác động bất lợi từ môi trường. Bên trong nhà màng, toàn bộ các thông số về ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm, lượng nước và dinh dưỡng đều được kiểm soát.

Hệ thống tưới tự động trong nhà màng giúp tiết kiệm nước, kiểm soát dinh dưỡng chính xác

So với phương pháp canh tác truyền thống, mô hình nhà màng có nhiều ưu điểm: Kiểm soát môi trường trồng trọt; Tiết kiệm tài nguyên; Tăng năng suất và chất lượng; An toàn thực phẩm: Giảm tối đa việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật; Tăng hệ số sử dụng đất. Chính những đặc điểm này giúp dưa vàng – loại cây vốn rất nhạy cảm với điều kiện môi trường – phát huy tối đa tiềm năng, đạt năng suất và chất lượng vượt trội.

Khoa học kỹ thuật đồng hành cùng nhà màng

Điểm đặc biệt của mô hình trồng dưa vàng trong nhà màng ở Kiên Thọ là việc kết hợp nhiều giải pháp công nghệ hiện đại. Cụ thể là hệ thống tưới nhỏ giọt Israel: Mỗi gốc dưa đều có đầu nhỏ giọt riêng, cung cấp lượng nước và dung dịch dinh dưỡng chính xác theo từng giai đoạn phát triển. Cách làm này vừa tiết kiệm 40 – 50% lượng nước so với tưới truyền thống, vừa giúp cây hấp thu tối đa dinh dưỡng.

Dưa vàng sẽ được ươm vào các giá thể chuyên dụng

Giá thể trồng chuyên dụng: Thay vì gieo trực tiếp xuống đất, dưa vàng được trồng trên giá thể gồm xơ dừa, mùn cưa đã xử lý. Phương pháp này hạn chế mầm bệnh từ đất, đồng thời giúp rễ phát triển tốt, cây khỏe mạnh, cho quả đồng đều.

Hệ thống điều khiển khí hậu: Nhiệt độ và độ ẩm trong nhà màng được theo dõi bằng cảm biến, kết nối với quạt thông gió và màng lưới che nắng tự động. Nhờ đó, cây dưa luôn sinh trưởng trong môi trường lý tưởng.

Ứng dụng công nghệ sinh học: Nhiều hộ gia đình và doanh nghiệp còn áp dụng chế phẩm sinh học, phân bón hữu cơ vi sinh thay thế dần phân hóa học, giúp cải thiện chất lượng nông sản và bảo vệ môi trường.

Truy xuất nguồn gốc bằng mã QR: Một số đơn vị đã thử nghiệm gắn tem điện tử cho từng lô sản phẩm, người tiêu dùng có thể quét mã để biết rõ quy trình canh tác, tăng niềm tin đối với sản phẩm dưa vàng Kiên Thọ.

Kỹ sư nông nghiệp kiểm tra độ chín và chất lượng dưa vàng trong nhà màng

Hiệu quả kinh tế và xã hội rõ rệt

Theo thống kê, 1ha nhà màng trồng dưa vàng có thể cho thu hoạch 30 – 35 tấn quả/năm, doanh thu đạt khoảng 1 tỷ đồng, cao gấp nhiều lần so với trồng ngô hay sắn. So sánh trực tiếp, dưa vàng trong nhà màng có năng suất cao hơn 20 – 30%, mẫu mã đẹp, giá bán cũng cao hơn 20 – 40% so với ngoài đồng, ruộng.

Anh Đỗ Văn Hùng, kỹ sư nông nghiệp của Công ty TNHH Thọ Phú Xanh cho biết: “Nhờ áp dụng đồng bộ công nghệ trong nhà màng, chúng tôi có thể sản xuất liên tục 3 – 4 vụ dưa mỗi năm. Dưa trồng ra đạt chuẩn VietGAP, dễ dàng tiêu thụ tại siêu thị, cửa hàng hoa quả sạch. Đặc biệt, mô hình còn tạo việc làm ổn định cho hàng chục lao động địa phương, giúp bà con có thu nhập ngay tại quê hương.”

Quả dưa vàng căng tròn, vỏ đẹp, đạt tiêu chuẩn VietGAP trước khi thu hoạch

Đối với người lao động, mô hình này cũng mang lại lợi ích thiết thực. Chị Lê Thị Lan, một công nhân tại khu nhà màng, chia sẻ: “Trước đây tôi phải đi làm xa, công việc vất vả mà lương không cao. Từ ngày tham gia làm việc ở khu trồng dưa vàng, tôi vừa có công việc ổn định gần nhà, vừa được học hỏi kỹ thuật nông nghiệp hiện đại. Thu nhập đều đặn giúp cuộc sống gia đình bớt khó khăn hơn”.

Ngoài lợi ích kinh tế, mô hình còn góp phần thay đổi tư duy sản xuất. Người dân từ chỗ quen canh tác nhỏ lẻ, phụ thuộc vào thời tiết, nay đã bước sang cách làm nông nghiệp hàng hóa, có sự quản lý và ứng dụng công nghệ cao.

Khó khăn và hướng phát triển

Dù mang lại hiệu quả rõ rệt, nhưng việc nhân rộng mô hình vẫn gặp trở ngại lớn, đặc biệt là chi phí đầu tư ban đầu. Trung bình 1ha nhà màng cần vốn từ 800 triệu đến 1,2 tỷ đồng, vượt quá khả năng của nhiều hộ dân. Do đó, sự hỗ trợ từ Nhà nước, các chương trình khuyến nông, nguồn vốn vay ưu đãi là hết sức cần thiết. Đồng thời, việc liên kết giữa nông dân – doanh nghiệp – hợp tác xã sẽ giúp giải quyết đầu ra ổn định cho sản phẩm, đảm bảo tính bền vững cho mô hình.

Cây trồng trong nhà màng hạn chế được sâu bệnh và ảnh hưởng bởi thời tiết

Trong định hướng phát triển nông nghiệp công nghệ cao, tỉnh Thanh Hóa đã đề ra mục tiêu đến năm 2025 tích tụ và tập trung đất đai để sản xuất quy mô lớn với diện tích khoảng 4.340 ha. Mô hình dưa vàng trong nhà màng ở Kiên Thọ chính là một trong những ví dụ tiêu biểu, khẳng định tính khả thi và hiệu quả khi địa phương áp dụng khoa học – công nghệ vào sản xuất.

Nhìn rộng hơn, sản xuất nông nghiệp công nghệ cao không chỉ là giải pháp tăng năng suất, mà còn đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững: giảm thiểu tác động môi trường, đảm bảo an toàn thực phẩm, nâng cao giá trị nông sản Việt trên thị trường.

Cây dưa vàng phát triển đồng đều trong giá thể, được chăm sóc bằng hệ thống tưới nhỏ giọt tự động

Mô hình nhà màng trồng dưa vàng ở Kiên Thọ cho thấy, khi khoa học kỹ thuật được ứng dụng đúng cách, nông dân hoàn toàn có thể làm chủ công nghệ, tạo ra sản phẩm chất lượng, nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống. Đây cũng là con đường tất yếu để nông nghiệp Việt Nam hội nhập với xu thế thế giới.

Hoàng Anh