Toàn cảnh buổi làm việc của Đoàn Giám sát chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường 2020 có hiệu lực thi hành” với Chính phủ

Chiều 11/9, tại Nhà Quốc hội, Đoàn Giám sát chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường 2020 có hiệu lực thi hành” làm việc với Chính phủ. Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội, Trưởng Đoàn giám sát Lê Minh Hoan chủ trì cuộc làm việc.

Tham dự buổi làm việc có Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường, Phó Trưởng đoàn Thường trực Đoàn giám sát Lê Quang Huy; Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tạ Đình Thi; các thành viên Đoàn giám sát; đại diện một số Ủy ban của Quốc hội.

Về phía Chính phủ có Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà; Quyền Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng cùng đại diện lãnh đạo Bộ Y tế, Bộ Khoa học và Công nghệ cùng các đơn vị hữu quan.

Tập trung thực hiện các giải pháp đột phá trong công tác bảo vệ môi trường

Đề cập tới việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường 2020 có hiệu lực, Quyền Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng cho biết, thời gian qua, dưới sự chỉ đạo sát sao của Đảng, Quốc hội, Chính phủ và sự đồng hành của doanh nghiệp, người dân, việc triển khai luật đã đem lại những chuyển biến tích cực cho công tác BVMT. Nhiều chỉ tiêu môi trường đạt và vượt mục tiêu đề ra, đưa chỉ số phát triển bền vững của Việt Nam lên vị thế hàng đầu ở khu vực.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, một số văn bản hướng dẫn triển khai luật tuy đến nay đã được ban hành tương đối đầy đủ song vẫn còn chậm so với yêu cầu đặt ra, nhất là tại các địa phương. Việc ban hành quy định, tiêu chuẩn, quy chuẩn đối với hoạt động tái sử dụng nước thải, chất thải rắn, còn chưa đáp ứng yêu cầu về thúc đẩy kinh tế tuần hoàn.

Nguồn thu từ thuế, phí BVMT tương đối lớn nhưng chưa có cơ chế đầu tư trở lại cho BVMT; chưa có quy định để huy động hiệu quả các nguồn lực xã hội tham gia công tác BVMT. Một số chính sách mới đòi hỏi năng lực tổ chức thực hiện cao nhưng chưa đạt hiệu quả như kỳ vọng; việc thực hiện kinh tế tuần hoàn, trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất, nhập khẩu.

Quyền Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng

Tình trạng ô nhiễm môi trường nước tại một số khu vực chưa được giải quyết triệt để; tỷ lệ nước thải sinh hoạt được thu gom, xử lý còn thấp. Ô nhiễm môi trường không khí tại một số thành phố lớn tiếp tục diễn biến phức tạp, ngày càng gay gắt.

Một số địa phương, do ưu tiên phát triển kinh tế, phục hồi tăng trưởng, chưa quan tâm đúng mức đến BVMT. Nhiều địa phương chưa chú trọng đúng mức đến công tác xây dựng định mức, đơn giá cho thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt. Thị trường carbon trong nước mới ở giai đoạn chuẩn bị, nhận thức xã hội về cơ chế này còn chưa cao. Việc triển khai các cam kết quốc tế về giảm phát thải khí nhà kính, đặc biệt là mục tiêu phát thải ròng bằng "0" cần nguồn lực rất lớn.

Để công tác BVTM được hiệu quả và thiết thực hơn, Quyền Bộ trưởng Trần Đức Thắng cho rằng, thời gian tới cần tập trung vào các giải pháp có tính đột phá. Trong đó, cần đổi mới tư duy trong hoàn thiện và thực thi chính sách, pháp luật về BVMT; thống nhất trong nhận thức và hành động, coi chi cho môi trường là đầu tư cho phát triển; thực hiện kinh tế hóa môi trường; bổ sung chỉ số GDP xanh để đánh giá chất lượng phát triển kinh tế - xã hội tại từng địa phương. Cần tăng cường và đa dạng hóa nguồn lực cho BVMT, huy động nguồn lực thông qua các công cụ tài chính xanh. Phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong BVMT.

Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà; Quyền Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng tại buổi làm việc

Quyền Bộ trưởng Trần Đức Thắng kiến nghị Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ủng hộ đề xuất bổ sung các quan điểm của Đảng về công tác BVMT trong văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng, trong đó khẳng định rõ vị trí, vai trò của BVMT trong phát triển bền vững, đặt ngang hàng với kinh tế và xã hội, coi đây là ba trụ cột trung tâm; xây dựng các chỉ tiêu môi trường để đánh giá chất lượng, hiệu quả của quá trình phát triển kinh tế - xã hội gắn với mục tiêu BVMT.

Cùng với đó, cần xem xét, chỉ đạo tiếp tục rà soát, sửa đổi Luật Bảo vệ môi trường 2020 trình Quốc hội xem xét, thông qua trong năm 2026, trong đó ưu tiên cắt giảm thủ tục hành chính, tăng cường phân cấp, phân quyền cho địa phương theo nguyên tắc “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”; thúc đẩy phát triển kinh tế xanh, tuần hoàn, ít phát thải carbon, đầu tư vào vốn tự nhiên; huy động tối đa nguồn lực xã hội cho BVMT.

Đồng thời cho phép triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia về BVMT và ứng phó với biến đổi khí hậu, ưu tiên dành nguồn lực đầu tư cho các công trình hạ tầng môi trường thiết yếu như hệ thống thu gom, xử lý nước thải sinh hoạt tại đô thị; hạ tầng thu gom, xử lý rác thải; cải thiện và phục hồi môi trường các lưu vực sông…

Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Tạ Đình Thi

Tại buổi làm việc, các thành viên Đoàn Giám sát các thành viên Đoàn giám sát ghi nhận nỗ lực của Chính phủ trong triển khai chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường, tạo chuyển biến tích cực trong nhận thức và hành động của người dân, doanh nghiệp.
Các thành viên Đoàn giám sát đề nghị Chính phủ rà soát bổ sung, hoàn thiện các giải pháp cấp bách trước mắt và lâu dài, trong đó quan tâm các giải pháp có tính đột phá để ưu tiên bố trí và đa dạng hóa nguồn vốn đầu tư cho BVMT; tập trung giải quyết vấn đề môi trường tồn đọng kéo dài. Đồng thời làm rõ những hạn chế, bất cập, nguyên nhân và những nhiệm vụ, giải pháp lớn để tiếp tục giải quyết tốt hơn các vấn đề môi trường, nâng cao hiệu lực, hiệu quả trong việc ban hành, tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật về BVMT.

Các thành viên Đoàn giám sát cũng yêu cầu Chính phủ tiếp tục hoàn thiện các cơ chế huy động nguồn lực xã hội hóa trong phát triển hạ tầng kỹ thuật; tăng cường hoạt động tái chế, xử lý tro, xỉ bảo đảm về BVMT, thúc đẩy kinh tế tuần hoàn. Tiếp tục truyền thông mạnh mẽ để tạo thành phong trào rộng lớn về chuyển đổi xanh, giảm phát thải, phân loại chất thải rắn sinh hoạt; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp trong bảo vệ môi trường...

Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà phát biểu tại buổi làm việc

Cần khẳng định rõ vai trò, vị trí của bảo vệ môi trường trong phát triển bền vững

Phát biểu tại buổi làm việc, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà cho rằng, cần bổ sung các quan điểm của Đảng về công tác bảo vệ môi trường trong văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng, trong đó khẳng định rõ vai trò, vị trí của BVMT trong phát triển bền vững, đặt ngang hàng với kinh tế - xã hội, coi đây là 3 trụ cột trung tâm; đồng thời xây dựng các chỉ tiêu môi trường để đánh giá chất lượng, hiệu quả của quá trình phát triển kinh tế - xã hội gắn với mục tiêu BVMT.

Cùng với cách tiếp cận theo thông lệ quốc tế về phát triển bền vững với 17 nhóm chỉ tiêu của Liên hợp quốc, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đề xuất Trung ương ban hành một nghị quyết mới về phát triển đất nước theo mô hình kinh tế xanh, tuần hoàn, carbon thấp, để môi trường không đi sau kinh tế mà gắn chặt trong từng bước phát triển, đồng thời tạo ra các ngành kinh tế mới như công nghiệp, dịch vụ môi trường.

Phó Thủ tướng cũng cho rằng, Việt Nam cần tìm hiểu các mô hình quốc tế, củng cố bộ máy, tập trung đào tạo nguồn nhân lực môi trường; coi bảo vệ môi trường là trách nhiệm của cả Nhà nước, doanh nghiệp và người dân. Qua đó, tạo nền tảng hình thành đô thị xanh, nông thôn sinh thái, khu công nghiệp tuần hoàn...

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan - Trưởng Đoàn giám sát của Quốc hội, kết luận buổi làm việc

Thể chế hóa kịp thời quan điểm, chủ trương của Đảng về bảo vệ môi trường

Kết luận buổi làm việc, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan - Trưởng Đoàn giám sát, ghi nhận những kết quả rất tích cực trong công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế, pháp luật về bảo vệ môi trường và tổ chức thực hiện trên phạm vi cả nước, nhất là kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành. Trong giai đoạn 2022 - 2024, các chỉ tiêu thống kê đánh giá kết quả là rất tích cực, một số chỉ tiêu có sự chuyển biến bứt phá so với giai đoạn 2016 - 2021.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan, đề nghị Chính phủ tiếp tục hoàn thiện thể chế pháp luật về môi trường. Trong đó, chủ động nghiên cứu, kịp thời thể chế hóa quan điểm, chủ trương của Đảng về bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu trong Văn kiện Đại hội XIV của Đảng, nhất là báo cáo của Ban Chấp hành Trung ương; thể chế hóa kịp thời “bộ tứ nghị quyết trụ cột” trong quá trình hoàn thiện hệ thống pháp luật về bảo vệ môi trường.

Bên cạnh đó, khẩn trương nghiên cứu đề xuất sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bảo vệ môi trường để kịp thời tháo gỡ một số khó khăn, vướng mắc, bất cập, theo sát với tình hình thực tiễn; rà soát, cắt giảm, đơn giản hoá các thủ tục hành chính về môi trường; tiếp tục đẩy mạnh phân quyền, phân cấp, phân định trách nhiệm cho địa phương theo phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan - Trưởng Đoàn giám sát của Quốc hội

Phó Chủ tịch Quốc hội, yêu cầu Chính phủ cần tiếp tục rà soát, hoàn thiện cơ chế, chính sách đầu tư phát triển các công trình bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu; quan trắc, cải thiện chất lượng môi trường không khí ở các đô thị lớn, chất lượng nước các lưu vực sông. Ưu tiên nguồn lực đầu tư từ ngân sách kết hợp huy động các nguồn xã hội hóa cho công tác bảo vệ môi trường. Tập trung hoàn thiện các chính sách hỗ trợ quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế carbon thấp; các quy định về quản lý tín chỉ carbon, hoạt động trao đổi tín chỉ carbon.

Đồng thời tiếp tục thực hiện hiệu lực, hiệu quả các công cụ, biện pháp quản lý theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020. Các vấn đề môi trường trọng điểm, cấp bách phải cơ bản được giải quyết; chất lượng môi trường từng bước được cải thiện, phục hồi; nâng cao năng lực thích ứng với biến đổi khí hậu, giảm thải khí nhà kính.

Ngoài ra, Chính phủ chỉ đạo Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp chặt chẽ với các Bộ, ngành, địa phương thúc đẩy việc triển khai thực hiện các nhiệm vụ được giao trong các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, đề án về bảo vệ môi trường; đồng thời khẩn trương rà soát, điều chỉnh, hoàn thiện các mục tiêu, chỉ tiêu về môi trường phấn đấu đạt được trong năm 2025, giai đoạn 2026-2030.

Đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ, thúc đẩy chuyển đổi số, trong đó ưu tiên xây dựng, hoàn thiện cơ sở dữ liệu về môi trường, bảo đảm công khai, đồng bộ, hiện đại, kết nối, tích hợp, chia sẻ. Tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan, nhấn mạnh trong bối cảnh hiện nay, cần khẩn trương tăng cường năng lực cho các địa phương, nhất là cấp xã về nhân lực, các điều kiện bảo đảm để đủ sức giải quyết các vấn đề môi trường trên địa bàn.

Minh Thành