anh Nguyễn Thế Cường trong chuyến đi thực tế

Những bước chân ngược núi

Từ rạng sáng, những đoàn người đủ mọi lứa tuổi, sắc áo chằng chịt hành lý, vật dụng và những khay cây giống đã men theo con dốc đất đỏ dẫn lên Vân Hồ, Sơn La, nơi từng bị chặt phá nghiêm trọng do nương rẫy.

Một trong số những người tiên phong có anh Nguyễn Thế Cường, Phó Giám đốc Trung tâm con người và Thiên nhiên (PanNature) - người đã tham gia nhiều mùa “vá rừng” liên tiếp. Anh Cường tâm sự: “Mỗi gốc cây mình trồng hôm nay là một lời xin lỗi với rừng và cũng là lời hứa cho tương lai, thông điệp kêu gọi chung tay hành động vì mầu xanh của trái đất, sự sống của hành tinh”.

Giữa tháng 5 - khi Tây Bắc vừa dứt những cơn mưa đầu mùa, cũng là lúc hàng nghìn bước chân lại rộn rã ngược núi, góp mình vào một chiến dịch đặc biệt: vá rừng.

Ảnh minh hoạ

Bản làng cùng hồi sinh

Không chỉ có các tình nguyện viên, những người con bản địa như già Tòng, chị Mẩy, cậu bé A Páo cũng góp công, góp sức. Họ coi mùa trồng rừng như một dịp hội làng, nơi cả cộng đồng cùng nhau vun trồng hy vọng. “Ngày trước người ta phá rừng để sống, giờ mình sống để giữ rừng,” già Tòng nói, đôi mắt nhăn nheo ánh lên niềm tự hào.

Trên những mảnh đất bị thoái hóa, nay đã mọc lên từng hàng cây dổi, lát hoa, sa mộc… được lựa chọn kỹ càng theo đặc điểm thổ nhưỡng. Các tổ chức thiện nguyện hỗ trợ cây giống, phân bón hữu cơ, tập huấn kỹ thuật, còn bà con thì góp công, góp đất, góp lòng.

Theo báo cáo của Chi cục Kiểm lâm tỉnh Sơn La, tính đến hết tháng 4/2025, toàn tỉnh đã phục hồi được hơn 1.120 ha rừng bằng hình thức trồng rừng cộng đồng và xã hội hóa. Riêng trong mùa “vá rừng” năm nay, dự án “Rừng Ơi” - một chương trình liên kết giữa tổ chức phi chính phủ GreenLife Vietnam, các nhóm thiện nguyện và chính quyền địa phương - đã trồng được hơn 180.000 cây xanh tại các xã Chiềng Lao (Mường La), Púng Bánh (Sốp Cộp) và bản Pá Vạt (Thuận Châu).

Tại Lai Châu, chương trình “Rừng chung tay - Nhà không trống mái” do các bạn trẻ từ Hà Nội khởi xướng cũng đã phủ xanh hơn 350 ha đất trống đồi trọc chỉ trong 3 năm qua.

Anh Nguyễn Văn Khải, 34 tuổi, nhân viên IT tại Hà Nội, đã dành trọn kỳ nghỉ phép để lên Tây Bắc trồng rừng. Ba năm nay, anh là một trong những “hạt nhân nòng cốt” của nhóm “Gieo mầm xanh” – một cộng đồng gần 500 tình nguyện viên hoạt động thường xuyên.

“Mỗi khi đào một hố cây, tôi lại thấy mình đang chạm vào tương lai - thứ mình muốn dành cho con cháu của mình sau này,” anh Khải cho biết khi đang vác những khay cây lát hoa vượt qua con suối lạnh giá ở độ cao gần 1.000m.

Chị Tòng Thị Mẩy, 38 tuổi, người dân bản Nậm Ló, là một trong những phụ nữ bản đầu tiên đứng ra vận động bà con giao đất cho chương trình “vá rừng”. Ban đầu chỉ có vài hộ tham gia, nhưng nay đã có tới 62 hộ dân tự nguyện góp hơn 50 ha đất nương bạc màu để chuyển sang trồng rừng.

“Tôi nói với bà con: rừng là áo của bản mình. Vá lại áo, tức là giữ lấy mạch nước, giữ lấy gạo ăn,” chị Mẩy cười mộc mạc, tay vẫn thoăn thoắt cắm hom dổi xuống đất!

Không chỉ là trồng cây

Mùa “vá rừng” còn là mùa của kết nối. Hàng trăm sinh viên, kỹ sư, bác sĩ, nghệ sĩ cùng nhau đi từ Hà Nội, Đà Nẵng, TP. Hồ Chí Minh đã cùng đổ về núi, mang theo không chỉ cây giống mà cả niềm tin và khát vọng.

Tại đêm văn nghệ gây quỹ ở bản Nà Dề (Thuận Châu), hơn 200 triệu đã được quyên góp để mua cây giống bản địa như sa mộc, pơ mu, lát hoa, muồng đen. Một số chương trình trồng rừng còn gắn với phát triển sinh kế bền vững như nuôi ong dưới tán rừng, thu hái thảo dược tự nhiên, giúp bà con dân bản có thêm nguồn thu nhập.

Mùa “vá rừng” không chỉ là hoạt động chung tay góp phần làm làm nên nhiều mảng xanh cho môi trường, mà còn là cơ hội giao thoa văn hóa. Buổi tối sau ngày làm việc, giữa bếp lửa bập bùng là tiếng khèn, điệu múa xòe, lời hát then,… cùng những câu chuyện về rừng, về suối, về tổ tiên. Những người trẻ từ phố thị lần đầu trải nghiệm lối sống cộng đồng, còn người dân bản cũng thêm niềm tin vào sự sẻ chia và đoàn kết.

Nguồn ảnh: FB Nguyễn Thế Cường  

ảnh: Minh hoạ

Không cần những dự án hàng trăm tỷ, mùa “vá rừng” ở Tây Bắc được tạo nên từ hàng ngàn đôi bàn tay thấm mồ hôi, từ từng hạt giống mang theo ước mơ phục sinh đại ngàn. Mỗi bước chân in trên đất núi hôm nay là lời hứa gửi lại cho mai sau - về một rừng xanh không chỉ là nơi che chở, mà còn là bản sắc và sự sống. “Khi một cây mọc lên, một ngọn núi được giữ lại, một dòng suối được bảo vệ, thì đó là khi chúng ta giữ được linh hồn của Tây Bắc.” - chị Phương, điều phối viên dự án “Rừng Ơi” chia sẻ!.

Một mùa gieo hy vọng

Tính đến tháng 5 năm nay, hàng trăm hecta đất trống đồi trọc tại các xã vùng cao của tỉnh Sơn La và Lai Châu đã được “vá” lại bằng rừng xanh. Nhiều khu vực bắt đầu thu hút chim thú quay về, suối nguồn trong hơn, đất đai tơi xốp hơn, những dấu hiệu hồi sinh đầy hứa hẹn.

ảnh minh hoạ

Như lời chị Phương - điều phối viên dự án “Rừng Ơi” đã chia sẻ: “Trồng cây là chuyện của hôm nay, nhưng bảo vệ rừng là hành trình của cả đời người. Chúng tôi đến đây không chỉ để phủ xanh đồi núi, mà còn để kết nối con người với thiên nhiên một cách bền vững.”

Hẹn nhau ở mùa rừng tới...

Khi hoàng hôn buông xuống trên những triền núi vừa phủ xanh, tiếng cười nói của bà con và các tình nguyện viên vẫn còn vang vọng giữa đại ngàn. Những gốc cây non vừa cắm rễ vào lòng đất cũng giống như niềm tin vừa được gieo xuống trong tim người.

ảnh minh hoạ

Sẽ còn nhiều mùa “vá rừng” nữa - bởi đất vẫn còn trống, rừng vẫn còn đau và hành trình hồi sinh thiên nhiên chưa bao giờ dễ dàng. Nhưng có một điều chắc chắn: khi lòng người đồng thuận, khi từng nhát cuốc được đặt xuống bằng yêu thương, thì rừng sẽ lại xanh.

Có thể, năm sau và nhiều những năm sau nữa người ta sẽ gặp lại nhau ở một bản xa hơn, một đỉnh núi cao hơn. Có thể những đứa trẻ hôm nay trồng cây, ngày mai sẽ là người giữ rừng. Và có thể, giữa mịt mù sương núi, những hạt giống thiện lành sẽ tiếp tục nảy mầm - âm thầm nhưng mạnh mẽ.

Và ta sẽ lại hẹn nhau… ở mùa rừng tới!

Phạm Đoàn Việt Anh