Bà Phạm Thị Bảo đang truyền dạy nghề cho các chị em

Người giữ gìn và phát triển sản phẩm dệt thổ cẩm của người Mường

Trang phục và đồ dùng của người Mường xứ Thanh đều được sử dụng bởi nguyên liệu đặc biệt đó là thổ cẩm. Ngày nay, người Mường ít sử dụng trang phục của họ trong những ngày bình thường nhưng vào các dịp lễ, các ngày hội truyền thống và người già thì trang phục Mường vẫn không thể thiếu được trong nếp sống của đồng bào Mường.

Bên cạnh đó, các vật dụng gia đình của người Mường vẫn được lưu giữ nét truyền thống và vẫn sử dụng các vật dụng từ thổ cẩm. Vì vậy, việc bảo tồn và phát triển dệt thổ cẩm đã và đang được các cấp, các ngành và những người con đất Mường đặc biệt quan tâm.

Sinh và lớn lên là một cô gái Mường, ngay từ nhỏ, bà Phạm Thị Bảo, xã Cao Ngọc (Thanh Hóa) đã được học dệt thổ cẩm. Chẳng biết từ bao giờ, dệt thổ cẩm đã là niềm say mê của bà. Ở cái thời bà Bảo còn trẻ thì nhiều người biết dệt thổ cẩm lắm, con gái Mường khi đi lấy chồng đều phải dệt đủ bộ thổ cẩm cho mình và cho gia đình chồng.

Bà Bảo là cô gái Mường có đôi tay dệt thổ cẩm khéo nhất lúc bấy giờ. Nhưng thời gian trôi đi, con gái Mường ít dệt thổ cẩm hơn, thay vào đó, họ mua thổ cẩm từ các tỉnh thành khác để mang về nhà chồng. Yêu nghề và thấy được nhu cầu của dệt thổ cẩm đối với người Mường là nhu cầu tất yếu. Bởi ngoài việc sắm sanh để cho các cô gái Mường về nhà chồng thì hàng ngày, cộng đồng người xứ Thanh vẫn có nhu cầu sử dụng các sản phẩm truyền thống của mình.

Thoát nghèo từ nghề Dệt thổ cẩm

Để lưu giữ và phát triển nghề, bà Bảo đã quyết tâm xây dựng mô hình sản xuất và kinh doanh các mặt hàng thổ cẩm. Ban đầu, với số vốn ít ỏi, bà đã phát huy nghề dệt thổ cẩm của dân tộc Mường. Qua hơn 10 năm sản xuất, đến nay mô hình của bà đã cho thu nhập trừ chi phí lãi khoảng 400 triệu đồng/năm. Bà đã tạo công ăn việc làm ổn định cho gần 50 lao động biết dệt thổ cẩm, đồng thời đào tạo nghề cho thanh niên sau phổ thông, giúp họ nắm vững kỹ năng dệt các sản phẩm thổ cẩm truyền thống. Việc làm của bà Bảo không những giúp cho nhiều viên hội viên phát triển kinh tế mà còn góp phần bảo tồn nghề thủ công truyền thống, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc và cải thiện đời sống kinh tế cho cộng đồng địa phương. 

Các thành viên của Hợp tác xã Dịch vụ thổ cẩm Bảo Hằng đang dệt thổ cẩm

Để phát triển thêm mô hình sản xuất kinh doanh của mình, bà Phạm Thị Bảo còn thành lập Hợp tác xã Dịch vụ thổ cẩm Bảo Hằng nhằm bảo tồn, phát triển nghề dệt thổ cẩm dân tộc Mường với hơn 40 thành viên tham gia. Mô hình sản xuất thêu dệt đồ thổ cẩm dân tộc Mường Bảo Hằng đã duy trì và phát triển hơn 10 năm nay. Ngoài việc gìn giữ và phát triển các nét đẹp truyền thống thì mô hình này đã đem lại thu nhập ổn định cho các hội viên. 

Chị Phạm Thị Hạnh, một học viên chia sẻ: Tôi là một phụ nữ nông thôn, ngoài lúc nông nhàn không biết làm gì để kiếm thêm thu nhập. Từ ngày được biết đến Hợp tác xã Dịch vụ thổ cẩm Bảo Hằng, được mẹ Bảo dạy cho dệt, thêu và làm các sản phẩm từ thổ Cẩm tôi đã thêm thu nhập để lo cho gia đình.

Bà Bảo cho biết: "Tôi là một người con gái Mường, từ nhỏ đã được học dệt thổ cẩm. Nhưng thời gian trôi qua, nghề dệt dần mất đi. Bản thân tôi thấy mình cần phải giữ gìn văn hoá truyền thống dân tộc mình. Với lại, tôi thấy nghề dệt thổ cẩm nếu chịu khó và có tay nghề cũng giúp cho chị em chúng tôi có thu nhập ổn định và thoát nghèo bền vững. Vậy nên tôi đã chỉ dạy cho các chị em phụ nữ trong thôn, trong xã học nghề. Tôi đứng ra làm đầu mối tiêu thụ sản phẩm. Được sự quan tâm giúp đỡ của chính quyền địa phương, tôi đã tham gia các lớp tập huấn và các hội chợ để quảng bá sản phẩm".

Các sản phẩm từ thổ cẩm được sản xuất và đưa ra thị trường giúp các hội viên thoát nghèo

Nghề dệt thổ cẩm đang được phát triển tại Việt Nam, mang lại việc làm và thu nhập cho người dân miền núi, đồng thời bảo tồn văn hóa truyền thống. Hợp tác xã Dịch vụ thổ cẩm Bảo Hằng là một minh chứng, HTX đang dạy nghề miễn phí, tạo việc làm cho khoảng 50 lao động với thu nhập trung bình 3,5 - 5 triệu đồng/tháng. 

Hiện, Hợp tác xã Dịch vụ thổ cẩm Bảo Hằng đang nỗ lực bảo tồn văn hóa truyền thống bằng cách tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số, đồng thời mở rộng các điểm sản xuất và tiêu thụ sản phẩm thổ cẩm, thủ công mỹ nghệ tại các thôn làng. Nhằm gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa dân tộc, gắn liền với phát triển kinh tế - xã hội, du lịch và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người dân.

Liên Huyền - Tiến Tâm