Mở đầu buổi trao đổi, ông Phương Đình Anh cho biết, hiện cả nước có hơn 17.068 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên, tuy nhiên số lượng sản phẩm đạt 4 sao, đặc biệt là 5 sao, vẫn còn khá khiêm tốn với chỉ 121 sản phẩm 5 sao tính đến thời điểm hiện tại. Dù đã bước đầu khẳng định được vị trí trên thị trường nội địa và có mặt tại một số thị trường quốc tế, nhưng ông cho rằng: “Chúng ta vẫn cần tiếp tục nỗ lực, đặc biệt là vận dụng chuyển đổi số hiệu quả để số hóa thông tin sản phẩm, giúp người tiêu dùng trong nước và quốc tế dễ dàng truy xuất nguồn gốc, hiểu được câu chuyện và giá trị văn hóa của từng sản phẩm OCOP”.

Ông Phương Đình Anh, Phó Chánh Văn phòng Điều phối Nông thôn mới Trung ương, chia sẻ tại Hội nghị “Ứng dụng chuyển đổi số trong phát triển các sản phẩm OCOP xuất khẩu” diễn ra trong khuôn khổ Hội chợ Vietnam OCOPEX 2025

Theo ông, việc đưa sản phẩm OCOP lên các nền tảng số không đơn thuần chỉ để bán hàng mà còn là cách để truyền tải những giá trị văn hóa bản địa, từ bàn tay, khối óc và tinh thần của người dân từng vùng miền. Hiện tại, việc số hóa vẫn chưa được triển khai đồng bộ và còn mang tính tự phát. “Chỉ một số chủ thể OCOP làm tốt, phần lớn còn lúng túng, thiếu kiến thức, kỹ năng và cả nguồn lực”, ông nhận định.

Ông Phương Đình Anh đặc biệt nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kể câu chuyện sản phẩm trong chuyển đổi số. Theo ông, mỗi sản phẩm OCOP đều gắn liền với một vùng đất, một cộng đồng, một nền văn hóa riêng biệt và đây chính là điểm khác biệt cần được tận dụng.

“Chúng tôi mong muốn các chủ thể OCOP không chỉ đưa sản phẩm lên mạng, mà cần ‘thổi hồn’ vào sản phẩm kể được câu chuyện của mình, nêu bật được tài nguyên bản địa, tinh thần lao động, nét riêng trong văn hóa của dân tộc mình... Khi người tiêu dùng tìm kiếm sản phẩm, họ sẽ thấy không chỉ là món hàng, mà là cả một giá trị, một di sản. Đó là cách để chúng ta nâng tầm sản phẩm, bán được giá trị chứ không chỉ bán nguyên liệu”, ông Phương Đình Anh chia sẻ.

Cách làm này không chỉ giúp gia tăng giá trị sản phẩm, mà còn trực tiếp nâng cao thu nhập cho các chủ thể OCOP, đặc biệt là phụ nữ và đồng bào dân tộc thiểu số, những người đang nắm giữ nhiều sản phẩm độc đáo, nhưng gặp nhiều hạn chế trong tiếp cận thị trường.

Chia sẻ về tiềm năng xuất khẩu sản phẩm OCOP, ông Phương Đình Anh cho biết, hiện có ba hướng đi chủ yếu: Xuất khẩu truyền thống thông qua các doanh nghiệp thu mua; Kích thích du lịch trải nghiệm thu hút khách quốc tế đến tận nơi sản xuất để tìm hiểu, trải nghiệm và mua sản phẩm; Xuất khẩu trực tuyến thông qua sàn thương mại điện tử, mạng xã hội, nền tảng số.

Trong đó, ông đặc biệt nhấn mạnh vai trò của xuất khẩu trực tuyến trong bối cảnh thế giới phẳng và xu hướng tiêu dùng online ngày càng gia tăng. Tuy nhiên, đây lại là hình thức khó tiếp cận nhất đối với các chủ thể OCOP nhỏ lẻ, do hạn chế về kỹ năng công nghệ, kiến thức thương mại quốc tế và nguồn lực đầu tư.

“Các chủ thể OCOP cần được hỗ trợ toàn diện từ kỹ năng số, cách xây dựng gian hàng điện tử, đến cách giao tiếp với khách hàng quốc tế, làm marketing... Họ cần được ‘cầm tay chỉ việc’, không thể để họ tự xoay xở trong môi trường cạnh tranh khốc liệt như vậy”, ông nhấn mạnh.

Trước những khó khăn kể trên, ông Phương Đình Anh cho biết, trong thời gian qua, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cùng các cơ quan liên quan đã phối hợp chặt chẽ với các sàn thương mại điện tử, doanh nghiệp công nghệ và chính quyền địa phương để từng bước tháo gỡ khó khăn cho các chủ thể OCOP.

Chương trình phối hợp tổ chức giữa Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương), sàn Alibaba.com và NBT Holdings tại Hội nghị lần này là một ví dụ cụ thể cho mô hình hợp tác công tư hiệu quả. Chúng tôi rất kỳ vọng các nền tảng lớn như Alibaba.com... sẽ tiếp tục đồng hành, hỗ trợ mạnh mẽ hơn nữa cho các chủ thể OCOP, đặc biệt tại các vùng sâu, vùng xa, nơi bà con vẫn còn rất nhiều tiềm năng chưa khai thác hết.

Khép lại buổi trao đổi, ông Phương Đình Anh khẳng định: “Muốn đưa sản phẩm OCOP ra thế giới, không thể đi con đường cũ. Chuyển đổi số là hướng đi bắt buộc, là chìa khóa giúp chúng ta không chỉ xuất khẩu sản phẩm, mà còn xuất khẩu cả văn hóa, bản sắc và trí tuệ của người Việt”.

Bên cạnh sự vào cuộc của cơ quan quản lý, ông cũng kêu gọi sự chủ động từ chính các chủ thể OCOP, bởi họ chính là người nắm giữ “linh hồn” của sản phẩm. Nhà nước, doanh nghiệp, nền tảng số và địa phương sẽ là những người “bạn đồng hành” trên hành trình đưa sản phẩm “Made in Vietnam” bước ra thế giới với một diện mạo mới hiện đại, đậm đà bản sắc và mang tầm giá trị toàn cầu.

Sỹ Tùng