Sự kiện có sự tham dự của ông Phạm Đức Luận, Cục trưởng Cục Quản lý đê điều và Phòng, chống thiên tai; ông Julien Guerrier, Đại sứ Liên minh châu Âu tại Việt Nam; ông Sithu Pe Thein, Tổng Giám đốc Trung tâm AHA; ông Nguyễn Kỳ Anh, Vụ trưởng Vụ Phát triển bền vững, Trụ cột Văn hóa – Xã hội, Ban Thư ký ASEAN; cùng đại diện các cơ quan quản lý thiên tai từ các nước ASEAN, các tổ chức quốc tế và phi chính phủ. Đây là dịp để các bên cùng củng cố tầm nhìn “Một ASEAN, Một Ứng phó”, đồng thời tạo diễn đàn chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm về cơ chế ứng phó thiên tai từ cấp quốc gia tới khu vực và quốc tế.

Việt Nam - một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất bởi thiên tai

Phát biểu khai mạc chương trình, Cục trưởng Phạm Đức Luận cho biết Việt Nam đứng trong nhóm quốc gia chịu tác động nghiêm trọng nhất của thiên tai, cả về tần suất lẫn mức độ thiệt hại, do tác động ngày càng rõ rệt của biến đổi khí hậu. Trung bình mỗi năm, thiên tai cướp đi sinh mạng hoặc khiến mất tích khoảng 240 người, gây thiệt hại kinh tế gần 30.000 tỷ đồng. Riêng năm 2024, thiệt hại ước tính hơn 91.622 tỷ đồng – gấp 10 lần năm trước, với hàng loạt đợt bão, lũ, sạt lở, hạn hán, động đất và các hiện tượng thời tiết cực đoan.

Cục trưởng Phạm Đức Luận cho biết, Việt Nam đã đạt nhiều tiến bộ trong dự báo, ứng phó và hợp tác quốc tế, góp phần giảm thiểu thiệt hại và nâng cao khả năng chống chịu trước thiên tai

Những tháng gần đây, nhiều địa phương tiếp tục hứng chịu hậu quả nặng nề. Điện Biên thiệt hại trên 500 tỷ đồng, Sơn La hơn 688 tỷ đồng, với hàng chục người chết, hàng trăm ngôi nhà sập đổ, hàng nghìn điểm sạt lở giao thông và cơ sở hạ tầng bị phá hủy.

Dù vậy, Việt Nam đã có nhiều tiến bộ trong công tác phòng, chống thiên tai: hoàn thiện khung pháp lý, nâng cao năng lực dự báo – cảnh báo sớm, ứng dụng khoa học công nghệ, tăng cường hợp tác quốc tế và huy động cộng đồng. “Với vai trò là đầu mối hợp tác khu vực về quản lý rủi ro thiên tai, chúng tôi ủng hộ mạnh mẽ sáng kiến OAOR, xem đây là nền tảng để gắn kết và nâng cao hiệu quả ứng phó của cả khu vực”, ông Luận khẳng định.

Đại sứ Julien Guerrier nhắc lại, từ năm 2020, Liên minh châu Âu đã đồng hành cùng ASEAN triển khai nhiều hoạt động trọng điểm: diễn tập ứng phó thảm họa khẩn cấp (ARDEX), xây dựng Kế hoạch ứng phó thảm họa chung (AJDRP), vận hành Mạng lưới quản lý thông tin thiên tai (AIM-Net) và nay là chuỗi Roadshow OAOR. Ông nhấn mạnh, thiên tai không loại trừ bất cứ quốc gia nào. Cơn bão Yagi năm 2024 là lời cảnh báo rõ rệt về nhu cầu cấp bách phải tăng cường cơ chế phối hợp và năng lực ứng phó chung của toàn ASEAN. Sự hỗ trợ của EU hướng tới tối ưu hóa nguồn lực, tránh chồng chéo và đảm bảo cứu trợ hiệu quả, lấy con người làm trung tâm.

Theo Tổng Giám đốc Trung tâm AHA, ông Sithu Pe Thein, ASEAN là một trong những khu vực chịu ảnh hưởng thiên tai nặng nề nhất thế giới. Thảm họa sóng thần Ấn Độ Dương 2004, bão Nargis 2008, bão Haiyan 2013 và gần đây là bão Yagi đã thử thách nghiêm khắc năng lực ứng phó khu vực.

Tuyên bố “Một ASEAN, Một Ứng phó” được các lãnh đạo ASEAN thông qua năm 2016 tại Lào, xác lập nguyên tắc ứng phó thiên tai như một khối thống nhất, cả trong và ngoài khu vực. Khung Hiệp định ASEAN về Quản lý thảm họa và Ứng phó khẩn cấp (AADMER) cùng Quy trình vận hành tiêu chuẩn ASEAN (SASOP) là xương sống để hiện thực hóa tầm nhìn này.

Trung tâm AHA hoạt động như đầu mối điều phối, từ cấp chiến lược tới hiện trường, thông qua các công cụ như Đội Đánh giá và Ứng phó Khẩn cấp ASEAN (ERAT) và Trung tâm Điều phối và Vận hành Chung (JOCCA). Mục tiêu là huy động nhanh, đúng lúc, đúng chỗ, đảm bảo phối hợp chặt chẽ với cơ quan quản lý thiên tai quốc gia của nước bị ảnh hưởng.

Hợp tác khu vực và toàn cầu: Chìa khóa nâng cao khả năng chống chịu

Tại chương trình, các đại biểu đã nghe giới thiệu tổng quan về hệ thống phòng, chống thiên tai Việt Nam; cơ chế hợp tác ASEAN và vai trò điều phối của Trung tâm AHA; sự tham gia của Liên Hợp Quốc, trong đó có cơ chế phối hợp ASEAN-ERAT và UNDAC.

Roadshow “Một ASEAN – Một Ứng phó” tại Việt Nam nhằm giúp các bên liên quan hiểu rõ cơ chế hợp tác khu vực, vai trò của mình và cách thức tham gia, hỗ trợ ứng phó thiên tai trong ASEAN

Theo bà Thandie Mwape, đại diện ăn phòng Điều phối các vấn đề nhân đạo Liên Hợp Quốc (OCHA), bối cảnh toàn cầu đang đặt ra hai thách thức nhân đạo lớn: xung đột vũ trang và khủng hoảng khí hậu. Năm 2025, dự báo 305 triệu người trên thế giới cần được hỗ trợ và bảo vệ khẩn cấp. Điều này càng nhấn mạnh vai trò của những sáng kiến khu vực như OAOR – nơi các quốc gia cùng chia sẻ trách nhiệm, nguồn lực và kinh nghiệm để ứng phó nhanh và hiệu quả hơn.

“One ASEAN One Response” không chỉ là một khẩu hiệu, mà là cam kết hành động chung, hướng tới một cộng đồng ASEAN kiên cường trước thiên tai. Việt Nam, với kinh nghiệm dày dạn và quyết tâm hợp tác, tiếp tục đóng góp tích cực vào nỗ lực chung này.

Từ những diễn đàn như Roadshow, một viễn cảnh ASEAN phối hợp nhịp nhàng, ứng phó nhanh và lấy con người làm trung tâm đang dần trở thành hiện thực, không chỉ để bảo vệ sinh mạng và tài sản, mà còn để củng cố nền tảng phát triển bền vững cho cả khu vực.

Ngọc Huyền