5 giờ sáng ông Minh (45 tuổi, thôn Phú Hưng, Xã Yên Mỹ, huyện Nông Cống) cùng vợ lại chuẩn bị dụng cụ có mặt tại vườn cây thiên lý thu hoạch hoa để kịp cho thương lái vào mua. “Hoa thiên lý này phải hái vào buổi sáng, các chùm hoa vẫn còn chúm chím chưa nở hẳn, thời tiết mát mẻ hoa lúc này sẽ này là thời điểm thích hợp nhất để thu hoạch. Sau khi hái xong tôi chỉ cần mang vào nhà và sẽ có thương lái đến tận nhà để thu mua”, ông Minh chia sẻ.

Được biết gia đình ông đã chuyển đổi mô hình cây trồng này được gần 3 năm, sau khi tham khảo một số mô hình trên địa bàn xã, từ khu vườn gần 8 sào trước kia gia đình chỉ trồng các loại rau, ngô sản lượng thấp, giá bán cũng không cao. Ông đã mạnh dạn đầu tư chuyển sang giống cây trồng mới là hoa thiên lý. “Tôi đã đầu tư trồng hoa thiên lý vào đầu năm 2023, lúc đầu tôi khá e ngại do sợ đất vườn nhà mình kém dinh dưỡng, thiếu nước cây khó phát triển. Sau khi được hộ dân quen biết và hợp tác xã chỉ dẫn tôi đã chuyển đổi hoàn toàn sang loại cây trồng này. Bây giờ, cách 1 - 2 ngày tôi thu hoạch được khoảng 20 - 30 kg/sào, giá bán dao động 30 - 50.000 đồng/kg tùy từng thời điểm. Với quy mô hiện tại của tôi mỗi lần thu hoạch sẽ thu về 7 - 8 triệu đồng, trừ đi chi phí còn hơn 6 triệu đồng”, ông Minh bộc bạch.

Vườn cây hoa thiên lý gần 3 năm tuổi của gia đình ông Minh. Ảnh: Nguyễn Hạnh

Hoa thiên lý còn được gọi là hoa lý, dạ lài hương, tên khoa học là Telosma Cordata, thuộc loại dây leo, lá hình trái tim, hoa mọc thành chùm, lúc nở có màu vàng xanh và thoang thoảng mùi hương về lúc rạng sáng. Trong nó chứa nhiều dinh dưỡng, dễ ăn, tiêu thụ mạnh nên thương lái tới tận vườn để thu mua. Cây hoa thiên lý sống được ở những loại đất khô, thoát nước tốt, chăm sóc đỡ vất vả hơn các cây màu khác. Cây thiên lý là loại dây leo dễ trồng, phù hợp với nhiều điều kiện thổ nhưỡng, chi phí đầu tư thấp và nhanh cho thu hoạch. Chỉ sau khoảng 4 - 5 tháng trồng, cây đã bắt đầu ra hoa, mỗi vụ thu hoạch kéo dài liên tục từ 4 - 5 tháng, có thể thu hái nhiều lứa trong nhiều năm. Nhờ đặc điểm ít sâu bệnh, không cần sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, thiên lý được xếp vào nhóm rau sạch, được người tiêu dùng ưa chuộng trên thị trường.

Việc nhân giống thiên lý cũng khá đơn giản: chỉ cần chọn đoạn dây không quá già hoặc quá non, cắt thành từng khúc dài khoảng 7 - 10cm, xử lý với thuốc kích rễ, sau đó khoanh gốc rồi đặt hom xuống đất, giữ lại 2 - 3 mắt lá phía trên là cây có thể bén rễ và phát triển bình thường. Khi trồng hoa thiên lý, điều bắt buộc là phải làm giàn để cây leo. Việc làm giàn cũng không quá khó, có thể tận dụng thân cây tre, gỗ hay cột bê tông làm cọc, chôn xuống đất khoảng 25 - 30cm giúp cọc chắc chắn, không bị đổ. Khoảng cách giữa các cọc từ 3 - 3,5m, đóng cọc thành 2 dãy ở 2 mép giàn hoa thiên lý, phía trên có thể dùng các nhánh cây tre bắc ngang hay dùng dây kẽm căng đan xen với nhau thành giàn.

Theo ông Minh, cây giống sau khi trồng 3 tháng sẽ ra hoa. Từ năm thứ 2 trở đi, cây cho hoa gấp 3 lần năm đầu. Loài cây này thu hoạch đại trà từ tháng 4 đến tháng 9 Âm lịch.

Nhìn thấy những giá trị mà cây hoa thiên lý mang lại, nhiều hộ dân trên địa bàn xã Yên Mỹ cũng đang chuẩn bị đầu tư chuyển đổi sang giống cây trồng này. Ông Đồng (55 tuổi) những ngày gần đây đang trong quá trình làm đất, chuẩn bị giống cây để trồng cây hoa thiên lý trên diện tích vườn nhà mình. “Những năm trước vào mùa hè này, nhà tôi khó có thể kiếm được nguồn thu nhập trên mảnh đất này vì mùa hè thiếu nước cộng thêm gió Lào thổi khiến khó có cây trồng nào sinh trưởng được. Nhưng khi thấy những con số thực tế mà hoa thiên lý đã mang lại cho các hộ gia đình trong xã, tôi đã bàn bạc với vợ quyết đình đầu tư 30 triệu đồng cho 4 sào trước, nếu hợp đất năm sau tôi sẽ mở rộng nhiều hơn nữa”, ông Đồng nói.

Vườn hoa thiên lý được người dân trồng trước đó không lâu. Ảnh: Nguyễn Hạnh

Đến nay, Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp xã Yên Mỹ cho biết, trên địa bàn toàn xã có hơn 100 hộ dân trồng cây thiên lý, với diện tích hơn 30ha tập trung lớn nhất ở các thôn: Yên Bình, Phú Hưng, Ổn Lâm. Nhiều hộ thu về từ 60 - 70 triệu đồng/vụ, có một số hộ gia đình diện tích lớn thu về cả trăm đến cả tỷ đồng. Địa phương đang từng bước định hướng, tuyên truyền cho nông dân biết, lựa chọn, phát triển các mô hình, các loại cây có hiệu quả kinh tế cao, mang nguồn thu nhập ổn định cho người dân. Trong đó, mô hình trồng cây thiên lý đang đem lại hiệu quả khá rõ, đang được nhiều hộ dân áp dụng triển khai

Nguyễn Hạnh