Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường và dịch bệnh thủy sản ngày càng diễn biến phức tạp, việc áp dụng khoa học kỹ thuật vào nuôi trồng thủy sản đang trở thành hướng đi tất yếu nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất, giảm thiểu rủi ro. Một trong những mô hình đang cho thấy tiềm năng rõ rệt là nuôi xen ghép tôm sú với cá rô phi đơn tính giải pháp được nhiều địa phương áp dụng và đánh giá cao.

Mô hình nuôi xen ghép: Hướng đi bền vững

Tôm sú vốn là đối tượng nuôi chủ lực của nhiều tỉnh ven biển Việt Nam. Tuy nhiên, hình thức nuôi thâm canh đơn loài thường tiềm ẩn nguy cơ dịch bệnh, gây ô nhiễm nước và làm giảm năng suất. Trong khi đó, cá rô phi đơn tính loài cá có khả năng thích nghi tốt, phát triển nhanh và đặc biệt có khả năng lọc tảo, chất hữu cơ trong nước khi được nuôi kết hợp cùng tôm sú sẽ góp phần cân bằng hệ sinh thái ao nuôi.

Kết hợp khoa học kỹ thuật để tăng hiệu quả

Theo các nhà khoa, mô hình nuôi ghép cá rô phi đơn tính với tôm sú không chỉ giúp cải thiện môi trường nước mà còn làm giảm mật độ vi khuẩn gây bệnh trong ao nuôi. Việc bố trí mật độ hợp lý thường là 1-2 con cá rô phi/m² và 10-15 con tôm sú/m², đã được kiểm nghiệm mang lại hiệu quả cao.

Ngoài ra, việc ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật như: sử dụng chế phẩm sinh học, hệ thống sục khí đáy, kiểm soát nhiệt độ và độ mặn, áp dụng quy trình quản lý sức khỏe vật nuôi... đã góp phần tối ưu hóa quá trình nuôi, giảm thiểu dịch bệnh và tăng tỷ lệ sống của cả hai loài.

Tiến hành thả giống tại mô hình (Ảnh: Viết Hải)

Lợi ích kinh tế và môi trường

Thực tế tại các vùng nuôi như Bạc Liêu, Cà Mau, Sóc Trăng cho thấy mô hình này có thể tăng năng suất từ 15–20%, giảm chi phí xử lý môi trường ao nuôi và đặc biệt là nâng cao thu nhập nhờ tăng giá trị sản phẩm. Tôm và cá được thu hoạch cùng lúc hoặc luân phiên, mang lại dòng tiền ổn định và giảm rủi ro mùa vụ.

Hơn thế, cá rô phi còn được tận dụng để chế biến thức ăn chăn nuôi hoặc xuất khẩu, tạo thêm giá trị gia tăng. Việc giảm ô nhiễm chất thải hữu cơ trong ao nuôi cũng giúp hạn chế tác động tiêu cực đến nguồn nước và môi trường xung quanh.

Hướng tới nhân rộng mô hình

Dù đã chứng minh hiệu quả, mô hình nuôi xen ghép vẫn cần sự hỗ trợ nhiều hơn từ phía ngành nông nghiệp, đặc biệt trong công tác tập huấn kỹ thuật, hỗ trợ vốn đầu tư ban đầu và liên kết tiêu thụ sản phẩm. Bên cạnh đó, việc nâng cao nhận thức và thay đổi thói quen sản xuất của nông dân là yếu tố then chốt để mô hình phát huy tối đa hiệu quả.

Ứng dụng khoa học kỹ thuật trong nuôi trồng thủy sản nói chung, và mô hình nuôi xen ghép tôm sú – cá rô phi nói riêng, là minh chứng rõ nét cho hướng đi bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu và phát triển kinh tế nông nghiệp một cách an toàn, hiệu quả.

Theo đó, mô hình này được chủ thể là Trung tâm Ứng dụng KHKT và bảo vệ cây trồng, vật nuôi thành phố Hà Tĩnh thực hiện trên diện tích 6.000m2 gồm 2 ao nuôi tại phường Đồng Môn, với mục tiêu cải thiện môi trường ao nuôi và tăng cường hiệu quả kinh tế.

Mô hình nuôi xen ghép tôm sú và cá rô phi đơn tính được thiết kế để tận dụng tối đa nguồn thức ăn trong ao nuôi. Tôm sú được thả nuôi với mật độ 15 con/m2, kích cỡ 2,5 cm/con, và được ương riêng trước khi thả vào ao nuôi xen ghép để đảm bảo tỷ lệ sống cao. Trong khi đó, cá rô phi đơn tính được thả nuôi với mật độ 0,8 con/m2, kích cỡ 4-5 cm/con.

Mô hình trình diễn nuôi xen ghép tôm sú và cá rô phi đơn tính (Ảnh: Viết Hải)

Nuôi xen ghép tôm sú và cá rô phi đơn tính trong ao lót bạt mang lại nhiều lợi ích. Thứ nhất, mô hình này cho phép tận dụng hết thức ăn từ tầng mặt, tầng giữa đến tầng đáy, giảm thiểu lãng phí và tăng cường hiệu quả sử dụng thức ăn. Thứ hai, sự kết hợp giữa tôm sú và cá rô phi đơn tính giúp hỗ trợ lẫn nhau, cải thiện môi trường ao nuôi và giảm thiểu dịch bệnh.

Mô hình này là một điển hình về ứng dụng khoa học kỹ thuật trong nuôi trồng thủy sản. Việc sử dụng ao lót bạt giúp kiểm soát môi trường ao nuôi, giảm thiểu rủi ro dịch bệnh và tăng cường hiệu quả sản xuất. Đồng thời, mô hình này cũng góp phần bảo vệ môi trường bằng cách hạn chế sử dụng thuốc và hóa chất.

Mô hình nuôi xen ghép tôm sú và cá rô phi đơn tính tại phường Đồng Môn, thành phố Hà Tĩnh giúp người dân mang lại hiệu quả kinh tế cao và góp phần phát triển ngành nuôi trồng thủy sản bền vững. Với việc ứng dụng khoa học kỹ thuật và mô hình sản xuất tiên tiến, người nuôi có thể tăng cường hiệu quả sản xuất, giảm thiểu rủi ro và bảo vệ môi trường.

Trong tương lai, mô hình này có thể được nhân rộng và áp dụng tại nhiều địa bàn khác nhau, góp phần phát triển ngành thủy sản Việt Nam và nâng cao thu nhập cho người nuôi. Việc đẩy mạnh ứng dụng khoa học kỹ thuật trong sản xuất nông nghiệp và nuôi trồng thủy sản là một giải pháp quan trọng để nâng cao năng suất, chất lượng và sức cạnh tranh của sản phẩm.

Thu Hường