Khu vực khai quật thuyền cổ gần thành Luy Lâu (thị xã Thuận Thành, Bắc Ninh)

Vị trí phát hiện nằm trên dòng sông Dâu cổ, một nhánh của sông Đuống chảy sát phía tây thành Luy Lâu. Địa điểm này cách thành Luy Lâu 1,9 km về phía Bắc và cách sông Đuống 4,6 km. Khoảng cách từ phát hiện tới sông Dâu hiện tại là 0,27 km về phía Đông.

Kết quả khảo cổ cho thấy, phần đầu của hai thân thuyền được nối với nhau bằng tấm ván hình chữ T dài 6,45m, được khóa chặt vào hai thân thuyền bằng các mộng và chốt gỗ kiên cố. Phần đuôi thuyền có tấm ván bửng với dấu thủng và thanh gỗ xuyên qua, có thể là vị trí lắp bánh lái. Đáy thuyền có kết cấu độc mộc, rộng nhất 0,95m, và thân thuyền được nối bằng các tấm ván có độ dày trung bình 4,5cm, tổng cộng có 7-8 lớp ván.

Hai thân thuyền cấu trúc tương tự và chia thành 6 khoang, trong đó khoang đầu và đuôi dài nhất 3,8-4m, các khoang còn lại dài 2,1m.

Các nhà khoa học, khảo cổ học, lịch sử học có mặt tại hiện trường

Các chuyên gia từ Viện Khảo cổ học Việt Nam, Hội Khảo cổ học Việt Nam, Viện Sử học, Bảo tàng Lịch sử quốc gia, Trung tâm Nghiên cứu Tiền sử Đông Nam Á, và Hiệp hội đóng tàu Việt Nam đã tham gia nghiên cứu di vật. Kết quả khảo sát cho thấy, đôi thuyền có niên đại từ thế kỷ 11-14, thời Lý, Trần. Tuy nhiên, để xác định niên đại chính xác, cần phải tiến hành phân tích đồng vị carbon.

Đặc biệt, phần đáy kết cấu độc mộc và kỹ thuật mộng ghép được cho là sự tiếp nối từ thời văn hóa Đông Sơn. Sách Đại Việt Sử Lược ghi nhận rằng vào năm 1106, dưới thời nhà Lý, vua cho đóng thuyền Vĩnh Long hai đáy, và sách Đại Việt Sử Ký Toàn Thư cũng nhắc đến việc đóng thuyền Tường Quang vào năm 1124, kiểu thuyền hai lòng.

Đôi thuyền cổ ở Bắc Ninh

Các chuyên gia khảo cổ đánh giá đôi thuyền này là "di tích thuyền có quy mô, cấu trúc và kỹ thuật phức tạp nhất, là duy nhất phát hiện được cho đến nay, không chỉ ở Việt Nam mà còn trên bình diện quốc tế". Đặc biệt, kết cấu liên kết giữa phần độc mộc ở đáy và phần ván bửng nhô lên ở mũi và đuôi là một phát hiện vô cùng quý giá.

Để bảo vệ di tích, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Bắc Ninh đã dùng vải địa kỹ thuật che phủ toàn bộ khu vực phát hiện, dựng hàng rào bảo vệ và đặt biển báo cấm xâm phạm. Trong thời gian tới, tỉnh Bắc Ninh sẽ triển khai các hoạt động du lịch và giáo dục nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng về giá trị lịch sử của di tích này.

Huy Thế