PV: Xin ông đánh giá về hiện trạng các bãi tro, xỉ thải của Tổng công ty đến đến hết năm 2023?
Ông Ngô Trí Thịnh: Tổng công ty Điện lực TKV hiện đang quản lý, vận hành 06 nhà máy nhiệt điện, 01 nhà máy thủy điện với tổng công suất là 1.736,2 MW và một mỏ than với công suất 125.000 tấn/năm.

Ông Ngô Trí Thịnh, Tổng giám đốc Tổng công ty Điện lực TKV – CTCP

Về hiện trạng các bãi chứa tro xỉ của Tổng công ty, hiện nay tro xỉ các nhà máy nhiệt điện đang được tập kết tại các bãi chứa theo đúng quy định tại báo cáo đánh giá tác động môi trường đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt. Công tác tiêu thụ tro, xỉ trước năm 2020 là một vấn đề nhức nhối của các nhà máy nhiệt điện nói chung cũng như Tổng công ty nói riêng do nhu cầu sử dụng tro xỉ còn hạn chế. Nguyên nhân chính do một phần do cơ chế chính sách chưa phù hợp, một phần do thị trường chưa thực sự tin tưởng vào sản phẩm có sử dụng tro xỉ.

Tổng công ty Điện lực TKV – CTCP hiện đang quản lý, vận hành 06 nhà máy nhiệt điện, gồm: NMNĐ Na Duơng công suất 2 x 55,6 MW; NMNĐ Cao Ngạn, công suất 2 x 57,5 MW; NMNĐ Sơn Động, công suất 2 x 110 MW; NMNĐ Cẩm Phả, công suất 670 MW; NMNĐ Đông Triều, công xuất 2 x 220 MW và NMNĐ Nông Sơn, công xuất 30 MW.

Từ năm 2020 trở lại đây tình hình tiêu thụ tro xỉ của Tổng công ty Điện lực TKV có khả quan hơn. Cụ thể năm 2020 tiêu thụ 1.850.719 tấn/2.742.787 tấn phát sinh, đạt 67%; năm 2021 tiêu thụ 3.477.177 tấn/2.923.341 tấn phát sinh, đạt 119%; năm 2022 tiêu thụ 1.993.019 tấn/2.274.131 tấn phát sinh, đạt 88% và năm 2023 tiêu thụ 1.150.996 tấn/2.423.753 tấn phát sinh, đạt 47%. Đến hết năm 2023, tro, xỉ tồn lưu tại các bãi chứa khoảng 10.040.080 tấn.

PV: Để giảm nguy cơ về sự cố, phát tán bụi ra môi trường từ các bãi tro xỉ, Tổng công ty đã có giải pháp như thế nào?

Ông Ngô Trí Thịnh: Các giải pháp bảo vệ môi trường bãi chứa tro xỉ được Tổng công ty thực hiện theo quy định. Cụ thể, Tổng công ty đã ban hành quy định quản lý, chuyển giao tro xỉ tại các NMNĐ trong Tổng công ty Điện lực - TKV để thống nhất quản lý, thực hiện. Thường xuyên rà soát để củng cố bãi thải, thực hiện đổ thải và giám sát môi trường theo đúng quy định của ĐTM.

Bãi chứa tro, xỉ của Nhà máy nhiệt điện Na Dương – TKV thuộc Tổng Công ty Điện lực TKV – CTCP

Đồng thời tiến hành nhiều giải pháp bảo vệ môi trường trên bãi chứa xỉ như lu lèn trong lòng bãi; che phủ bạt, căng lưới chắn bụi; lắp đặt, vận hành hệ thống phun sương dập bụi tự động trên bãi chứa tro xỉ; tăng tần suất xe phun nước dập bụi trên tuyến đường vận chuyển tro xỉ và mặt bằng bãi chứa tro xỉ. Xung quanh ranh giới bãi chứa, đặc biệt khu vực tiếp giáp dân cư trồng cây xanh (keo, phi lao) tạo vành đai cây xanh xung quanh để chống xói mòn, ngăn bụi và tạo cảnh quan nhằm bảo vệ môi trường khu vực bãi chứa.
PV: Vấn đề xử lý, tiêu thụ tro xỉ đã được Tổng công ty thực hiện ra sao?

Ông Ngô Trí Thịnh: Thực hiện Quyết định số 1696/QĐ-TTg ngày 23/9/2014; số 452/QĐ-TTg ngày 12/4/2017 của Thủ tướng về đẩy mạnh xử lý, sử dụng tro xỉ trong các công trình xây dựng, các đơn vị trong Tổng công ty đã xây dựng và ban hành Quyết định đề án xử lý, tiêu thụ tro xỉ của đơn vị theo Quyết định số 2056/QĐ-BCT ngày 14/6/2018 của Bộ Công thương về việc ban hành mẫu đề án xử lý, tiêu thụ tro, xỉ, thạch cao của các nhà máy nhiệt điện. Trong năm rà soát, sửa đổi, ban hành lại đề án tiêu thụ và xử lý tro xỉ để phù hợp với tình hình thực tế tiêu thụ và xử lý tro xỉ của đơn vị. 

Từ năm 2020 trở lại đây tình hình tiêu thụ tro, xỉ của Tổng công ty Điện lực TKV có khả quan hơn. Cụ thể năm 2020 tiêu thụ 1.850.719 tấn/2.742.787 tấn phát sinh, đạt 67%; năm 2021 tiêu thụ 3.477.177 tấn/2.923.341 tấn phát sinh, đạt 119%; năm 2022 tiêu thụ 1.993.019 tấn/2.274.131 tấn phát sinh, đạt 88% và năm 2023 tiêu thụ 1.150.996 tấn/2.423.753 tấn phát sinh, đạt 47%.

Sau khi nhà nước ban hành các Tiêu chuẩn, Quy chuẩn về sử dụng tro, xỉ, Tổng công ty cũng đã chỉ đạo các đơn vị tổ chức đánh giá chứng nhận hợp quy, hợp chuẩn tro, xỉ của nhà máy phù hợp với các quy chuẩn, tiêu chuẩn đã được ban hành. Hiện nay, các đơn vị (trừ NMNĐ Nông Sơn do than có tính đặc thù) đều đã được cấp Giấy chứng nhận hợp chuẩn sản phẩm tro xỉ nhiệt điện đốt than làm vật liệu san lấp phù hợp với TCVN 12249:2018 và phụ gia khoáng cho xi măng theo TCVN 6882:2016. Theo đó, các đơn vị trong Tổng công ty đều đã thông báo đến chính quyền địa phương để được hỗ trợ, giúp đỡ trong việc sử dụng tro, xỉ của đơn vị. Đồng thời bám sát tình hình ở địa phương và các đối tác, sẵn sàng cung cấp khi có nhu cầu. Từ năm 2020 tình hình tiêu thụ tro xỉ khả quan hơn, được đưa vào sản xuất gạch không nung, vật liệu san lấp, làm phụ gia xi măng.
PV: Đâu là những khó khăn, vướng mắc trong việc tiêu thụ tro xỉ, thưa ông?
Ông Ngô Trí Thịnh: Hiện nay nhà nước đã ban hành các tiêu chuẩn, quy chuẩn để ứng dụng tro xỉ trong ngành giao thông, xây dựng... nhưng vẫn chưa có cơ chế chính sách khuyến khích các chủ đầu tư các công trình tiếp nhận và sử dụng.
Vật liệu không nung tiêu thụ còn hạn chế do thị trường vẫn đang tồn tại nhiều vật liệu xây dựng truyền thống.

Nhà máy Nhiệt điện Sơn Động - TKV thuộc Tổng công ty Điện lực TKV – CTCP

Từ năm 2020 tình hình tiêu thụ tro, xỉ của Tổng công ty Điện lực có khả quan hơn. Năm 2023 lượng tro, xỉ tiêu thụ toàn Tổng công ty ước đạt khoảng 47%, nhưng vẫn chưa đạt mục tiêu của Chính phủ là đảm bảo bãi thải đến năm 2020 không quá 2 năm sản xuất theo công suất thiết kế do một số nguyên nhân nêu trên. 
Do đó cần phải có thời gian thực hiện, Nhà nước có cơ chế chính sách phù hợp để việc sử dụng tro xỉ, thạch cao làm vật liệu xây dựng, san lấp công trình hay làm đường giao thông sẽ mang lại hiệu quả cao.
PV: Vậy ông có những kiến nghị gì để sử dụng hiệu quả nguồn tro, xỉ thải này?
Ông Ngô Trí Thịnh: Đề nghị các Bộ, ban ngành tiếp tục tháo gỡ về mặt cơ chế, có chính sách chế độ hỗ trợ tiêu thụ tro, xỉ, đặc biệt là các nhà máy nằm xa khu vực trung tâm. Các công trình sử dụng vốn nhà nước trên địa bàn của tỉnh phải ưu tiên sử dụng tro, xỉ từ các nhà máy nhiệt điện hoặc các sản phẩm vật liệu xây dựng có tro, xỉ.

Nhà máy Nhiệt điện Na Dương - TKV thuộc Tổng công ty

Kiến nghị Chính phủ cho phép giãn tiến độ thu hồi phần diện tích bãi thải vượt quá diện tích chứa của 2 năm sản xuất trung bình theo quy mô, công suất của từng nhà máy theo Quyết định số 452/QĐ-TTg ngày 12/4/2017 của Thủ tướng Chính phủ để các đơn vị có thời gian tiêu thụ tro, xỉ còn tồn tại các bãi chứa.

Tổng công ty Điện lực TKV - CTCP đề ra các mục tiêu sản xuất kinh doanh năm 2024 như: Sản xuất điện đạt 10,5 tỷ kwh; khai thác than nguyên khai đạt 120 nghìn tấn; doanh thu đạt 14.049 tỷ đồng và lợi nhuận đạt 680 tỷ đồng.

PV: Xin trân trọng cảm ơn ông về cuộc trao đổi này!

Đỗ Hùng (thực hiện)